Mao's zwemcampagne

met lijfwachten de gevaarlijke yangtze over

In 1966 zwemt de dan al 72-jarige Mao Zedong de rivier de Yangtze over. Toch zo'n vijftien kilometer, vol met draaikolken en toen ook al behoorlijk smerig. Het is meer een magistraal stuk politiek theater dan een sportieve zwemwedstrijd. Wat wil Mao bewijzen?

Als kind leert Mao al vroeg zwemmen, in de vijver op het landgoed van zijn vader. Hij zwemt graag, want dat is ook goed voor de ontspanning. Wanneer hij 72 jaar oud is, voelt hij zich nog steeds heel fit voor zijn leeftijd. Oké, hij heeft een behoorlijke pens en als hij de rugslag oefent komt het buikje als een ballon boven drijven, maar hij voelt zich nog steeds heel erg fit.

16 juli 1966. Het is niet de eerste keer dat Mao de Yangtze rivier over wil zwemmen, maar niet eerder heeft de zwemtocht zo'n grote politieke lading.  Mao’s economische hervormingsplan, de Grote Sprong Voorwaarts, is net afgerond en ronduit mislukt.

De kritiek op Mao is groot en daarom wil de leider met zijn nieuwe plan, de Culturele Revolutie, opnieuw proberen succes te boeken. Een grootschalig project dat niet alleen het kapitalisme en feodalisme, maar ook elke vorm van kritiek op hem, zou moeten elimineren.

De jaarlijkse Yangtze zwemcompetitie in Wuhan lijkt Mao een uitgelezen kans voor een magistraal stuk politiek theater, bedoeld om China te laten zien dat de Grote Roerganger nog altijd degene is op wie het land kan bouwen. Zelfs op 72-jarige leeftijd.

wereldrecord

De zwemtocht heeft nog een extra lading. Van oudsher is het beheersen van water heel belangrijk in China. Het Chinese teken voor ‘regeren’ betekent ook water. Keizers werden vroeger al door het volk beoordeeld op hoe zij de natuur en de omgeving wisten te controleren. Ze zouden een Tianming hebben, een mandaat van de hemel. Overstromingen, droogte en andere natuurrampen werden dan ook gezien als het falen van de keizer en een voorbode van een machtswisseling. Het overzwemmen van de Yangtze was voor Mao dan ook meer dan slechts pompeus machtsvertoon. Zijn geloofwaardigheid als leider hangt er vanaf.

Met vijfduizend andere zwemmers begint hij aan de overtocht, omringd door zes lijfwachten en grote borden waarop zijn portret prijkte. Volgens de Chinese verslagen zwemt Mao vijftien kilometer in vijfenzestig minuten. Toen een wereldrecord. Al zijn de meningen verdeeld over hoe waarheidsgetrouw deze cijfers daadwerkelijk zijn.

 

de bucketlijst van mao

In 1956 staat op de bucketlist van Mao dat hij drie grote rivieren wil trotseren: de Parelrivier, de Xiang rivier en de Yangtze. Omdat zijn lijfwachten niet blij zijn met dat idee, beveelt Mao twee van hen alvast de tocht uit te proberen en daarna hun bevindingen te rapporteren. Han Qingyu en Sun Yong, beide goede zwemmers, concluderen na afloop dat de Yangtze nog veel gevaarlijker is dan in eerste instantie gedacht. De rivier zit vol draaikolken, er staat een gevaarlijk harde stroming en de waterkwaliteit is slecht.
Echter, niemand durft Mao het slechte nieuws te vertellen. Als Han Qingyu probeert uit te leggen dat de onderneming te gevaarlijk is, komt hij van de stress niet meer uit zijn woorden. Mao onderbreekt hem geïrriteerd.
‘Oké, houd maar je mond. Ik zal je vragen stellen en je moet me zo bondig mogelijk antwoorden.’
‘Is de rivier wijd?’
- Han, die nog nerveuzer wordt, knikt.
‘Zijn er veel draaikolken?’

 

 

 

 

 

- Han: ‘Heel veel.’
‘Is de rivier geschikt om in te zwemmen?’
- Han schudde zijn hoofd. ‘Niet geschikt meneer.’
Mao wordt woest, slaat met zijn vuist op tafel en schreeuwt ‘Gun dan!’ Opdonderen!

Han vlucht de kamer uit en Mao draait zich naar Sun Yong.
‘Vertel jij me dan nu maar wat jij van de Yangtze vindt.’ Sun weet het enige goede antwoord; ‘U kunt prima zwemmen in de Yangtze.’ Mao glimlacht en zegt, ‘Ik heb genoeg gehoord. Maak alles gereed voor mijn zwemtocht.’ Han Qingyu wordt ontslagen, Sun Yong krijgt promotie en Mao zijn zin.

Bronvermelding: The Private Life Of Chairman Mao: The Memoirs of Mao's Personal Physician (1992)