binnenkort bij VPRO Tegenlicht

De jaren ’90, na het einde van de Koude Oorlog, worden vaak geportretteerd als overwinning van de liberale democratie. De Canadese historicus Quinn Slobodian beschrijft in zijn boek Crack-Up capitalism. Market Radicals and the Dream of A World Without Democracy juist een omgekeerde beweging.  

Hij ontwaart een trend van steeds meer aparte ‘zones’ met eigen regels en zo weinig mogelijk democratie – daar waar geld vrij kan hoppen en shoppen. Zo zijn er ongeveer 200 erkende landen in de wereld, maar inmiddels meer dan 5000 van dat soort ‘zones’ met eigen regels. Burgers zijn hier klanten en het zijn niet de wetten die gelden, maar contracten… 

Hoe democratisch kan je dit ongebreidelde kapitalisme nog noemen?  

Op de oceaanbodem liggen kobalt, mangaan en nikkel – grondstoffen die essentieel zijn voor de energietransitie, bijvoorbeeld voor batterijen van elektrische auto's. Bedrijven in onder andere Nederland, Noorwegen en Canada spelen een leidende rol in de wereldwijde race om deze metalen uit de diepzee te winnen. Milieuorganisaties vrezen echter voor onomkeerbare ecologische schade. Het strijdtoneel is de International Seabed Authority, de VN-organisatie die verantwoordelijk is voor het reguleren van de metalenwinning uit internationale wateren.

VPRO Tegenlicht volgt zowel de bedrijven in deze opkomende industrie als de milieuorganisaties en wetenschappers die zich verzetten tegen de mijnbouw. Als eerste filmploeg kreeg Tegenlicht toegang tot de Hidden Gem, het eerste diepzeemijnbouwschip ter wereld, ontwikkeld door een Nederlands bedrijf.

VPRO Tegenlicht onderzoekt de uitdagingen en dilemma's die de opkomst van de diepzeemijnbouw met zich meebrengt.

Wanneer we denken aan de financiële wereld, denken we al gauw aan Wall Street of de Zuidas. Maar waarom denken we bij investeren niet aan de natuur en onze biodiversiteit?

Omdat de natuur schaars wordt, stijgt de waarde. Je kunt nu al investeren in zaken zoals emissierechten, bossen en zelfs neushoorns. Ook zijn er verzekeringen voor koraalriffen en groene obligaties. Wat gebeurt er als we de natuur een prijs geven? Wordt het milieu niet langer een kwestie van ethiek, maar ook van rendement?

Tegenlicht verkent de groei van groen kapitaal en onderzoekt wat dit betekent voor de economie van de toekomst.

We zien Carlo Rovelli, theoretisch natuurkundige en schrijver. Hij geeft onder andere leiding aan de kwantumzwaartekrachtgroep in Marseille en schrijft over het mysterie van ‘tijd’.  
 
In deze aflevering: hoe de materiële werkelijkheid op het kleinste niveau ons begrip te boven gaat.

Hoe brengen we de actie terug in activisme? We luisteren naar Vatan Hüzeir, onderzoeker en activist. Hij wil mensen in beweging brengen op alle vlakken. Maar hoe pak je dat aan? En hoe zorg je ervoor dat machtige bedrijven hun maatschappelijk draagvlak verliezen?  

Macht wordt toebedeeld aan de top, vanuit de samenleving – en wel voor zolang de samenleving dat toestaat..