binnenkort bij VPRO Tegenlicht

Wordt ons werk straks vervangen door AI? Die vraag staat volgens de Engelse econoom Daniel Susskind voor de deur, want: AI is dadelijk in veel gevallen sneller, goedkoper en meldt zich bovendien niet ziek. Na het magazijnwerk, de boekhouding en de taxi zal AI al snel het werk van advocaten, docenten, doctoren, journalisten, muzikanten, rechters en zorgmedewerkers deels overnemen. 

De vraag is hoe zo’n door AI geautomatiseerde wereld eruit zal zien. Een wereld waarin we schijnbare ‘persoonlijke’ aandacht van een AI-agent krijgen en we een kortere werkdag kunnen hebben. Profiteert iedereen hiervan, of zal de winst van AI vooral in de handen komen van enkelen? Hoe kunnen we ons het beste voorbereiden op een toekomst met meer AI en minder werk? 

In India en Afghanistan hielp ontwikkelingseconoom Anna Custers de allerarmsten. Eenmaal terug in Nederland keek ze met stijgende verbazing naar de toeslagenaffaire. Waarom is ons armoederegelingenstelsel zo extreem complex geworden? Waarom bezorgt het de aanvragers zoveel systeemstress? 

Met de opkomst van artificial intelligence zijn hier meer vragen en zorgen bijgekomen. Zijn wantrouwen en fraude-opsporing nou echt de beste input voor algoritmes? Maar Custers ziet ook een andere mogelijkheid. Want als in steeds meer werkprocessen artificial intelligence opduikt, biedt dat dan ook niet een kans op verbetering van dit oude systeem? 

Anna Custers schetst een toekomst waarin digitale technologie en AI juist ten dienste staan van mensen die in de problemen zijn geraakt, als instrument tegen bestaansonzekerheid. AI for good… dat zou dan bij uitstek een krachtig nieuw instrument zijn tegen de veelbesproken ‘bestaansonzekerheid’.

Met het wankele bestand tussen Israël en Hamas is het verhaal over de mensenrechtenschendingen in Gaza allesbehalve voorbij. Geconfronteerd met 15 maanden aan oorlogsmisdaden, etnische zuiveringen en massamoord op de Palestijnen kijkt de mensheid weg. Terwijl het Internationaal Gerechtshof in Den Haag bewijzen voor genocide verzamelt, blijft Nederland zich achter Israël scharen.

Tegengeluiden worden niet gehoord, duidelijke voorstadia van volkerenmoord niet herkend. Wat betekent deze houding voor het internationaal recht in de toekomst? En waarom lijkt het alsof we niet geleerd hebben van de genocide in Srebrenica?

VPRO Tegenlicht volgt een half jaar lang andere Nederlanders die hun geweten wel laten spreken. Zoals rijksambtenaren die wekelijks protesteren en de consequenties hiervan aanvaarden - van ontslag en procesvoering tot de Hoge Raad aan toe.

Wat hebben Vladimir Poetin en Elon Musk met elkaar gemeen? Voor beiden is de rechtsstaat een nutteloos obstakel, een onhandige barrière om ongelimiteerd hun macht uit te oefenen. Hoe meer de rechtsstaat afbreekt, hoe meer de wereld een vrije speeltuin wordt voor rijkelui zoals zij. 

Musk die radicaal-rechtse Duitse politiek aanmoedigt, lijkt voor de omstander wellicht een opmerkelijke zet, maar voor de Amerikaanse historicus en schrijver Timothy Snyder was dit geen verrassende ontwikkeling. Snyder neemt VPRO Tegenlicht mee in de gedachtegang van oligarchen, die elkaar steeds vaker weten te vinden op het wereldtoneel.

Zijn extreemrechtse politici als Trump bijvoorbeeld wel zo nationalistisch als ze zich voordoen? Of is ‘Make America Great Again’ eigenlijk ‘laten we een globale oligarchie maken’? Volgens Snyder zijn deze eerste zes maanden van Trump aan de macht cruciaal om te zien welke kant dit op zal gaan. Over tirannie schreef Snyder het boek ‘Over tirannie’ waarin hij de lezer twintig lessen uit de twintigste eeuw voorschotelt.

Op de oceaanbodem liggen kobalt, mangaan en nikkel – grondstoffen die essentieel zijn voor de energietransitie, bijvoorbeeld voor batterijen van elektrische auto's. Bedrijven in onder andere Nederland, Noorwegen en Canada spelen een leidende rol in de wereldwijde race om deze metalen uit de diepzee te winnen. Milieuorganisaties vrezen echter voor onomkeerbare ecologische schade. Het strijdtoneel is de International Seabed Authority, de VN-organisatie die verantwoordelijk is voor het reguleren van de metalenwinning uit internationale wateren.

VPRO Tegenlicht volgt zowel de bedrijven in deze opkomende industrie als de milieuorganisaties en wetenschappers die zich verzetten tegen de mijnbouw. Als eerste filmploeg kreeg Tegenlicht toegang tot de Hidden Gem, het eerste diepzeemijnbouwschip ter wereld, ontwikkeld door een Nederlands bedrijf.

VPRO Tegenlicht onderzoekt de uitdagingen en dilemma's die de opkomst van de diepzeemijnbouw met zich meebrengt.