2019 is het jaar van de waarheid voor de democratie in Europa. Populistische bestuurders veranderen haast ongezien in autoritaire leiders, die zagen aan de stoelpoten van de democratie. Een nieuwe generatie denkers en doeners komt in verzet en springt in de bres voor democratie en vrijheid.

Eén op de vier Europeanen zal het komend jaar op een populist stemmen, voorspellen de peilingen. Opvallend en verwacht: het populisme verspreidt zich als een lopend vuurtje over Europa. Nationalistische bewegingen worden in rap tempo uit de grond gestampt, gele hesjes gaan de straat op, en sterke leiders met sterke verhalen wonnen de verkiezingen in Italië, Hongarije, Oostenrijk en Polen. Het populisme geeft het leven van de kiezer weer betekenis, nu die na magere jaren het vertrouwen in de politiek is verloren. Als helden van de moderne tijd trekken populisten ten strijde tegen het kwaad: de corrupte elite, die maar niet wil luisteren, en daarnaast alles en iedereen die het in hun ogen voorzien heeft op nationale waarden. Het verhaal is glashelder: ‘ik zie, ik hoor je, en ik zal voor je vechten.’

Schrijver en journalist Casper Thomas maakt zich zorgen. Het populisme zaagt in heel Europa aan de stoelpoten van de liberale democratie: eenmaal gekozen, transformeren populistische politici haast ongemerkt in autoritaire leiders. Leiders als de Hongaarse premier Viktor Orban streven absolute macht na, die ze zo lang mogelijk willen uitoefenen. Ze vallen de pers publiekelijk aan, perken de persvrijheid in, en zetten hun opponent met leugens en dreigementen buitenspel. Patriottisme wordt door populisten tot een exclusief goed gemaakt: wie het niet met hen eens is, geeft niets om volk en vaderland.

In deze illiberale democratie staat volgens Thomas onze vrijheid op het spel. Hij gaat bij een aanstormende generatie denkers en doeners op zoek naar antwoorden op de populistische opmaris in Europa.