Technologische evolutie vergroot onze mogelijkheden, wat de noodzaak oproept voor een nieuw moreel en legaal kader waarin we kunnen handelen. Daarnaast roept het vragen op wat de mens is en wat onze positie is (of hoort te zijn) tegenover onze omgeving. Een nieuw mensbeeld dringt zich op en hedendaagse denkers zoals schrijver Yuval Noah Harari en oprichter Wired Magazine Kevin Kelly, zetten in de VPRO Tegenlicht documentaire een stip aan de horizon. Wij graven dieper in de thema’s die zij agenderen en onderzoeken de impact van nieuwe mensvisies: trans – en posthumanisme.

Posthumanisme

Posthumanisme is de visie waarbij de mens niet meer centraal staat in zijn omgeving. Protagoras’ stelling om de mens als de maat der dingen aan te duiden is definitief voorbijgestreefd. Wij zijn niet meer de enigen die visie en betekenis geven aan onze omgeving. Hoe gaan we het belang van de dingen en de natuur op gelijkwaardige voet met de mens plaatsen? Hoe verhouden we onszelf tegenover de intrinsieke waarde van het ecosysteem? Hoe creëren we een symbiose tussen de techno – en biosfeer?

Transhumanisme

Technologie grijpt ook in op het eigen lichaam en tast de grenzen aan van het menselijke en het kunstmatige. Technieken als genetische modificatie, nanochips en vergaande integratie van computertechniek stellen ons in staat om de mens te overstijgen. Wat zijn de nieuwe mogelijkheden voor de menselijke natuur? Tot waar kunnen we gaan met de mens? Hoe moeten we als maatschappij omgaan met deze technologische ontwikkelingen?

De mens als maatgevend

We gaan in gesprek met cultuursocioloog en schrijver Ruben Jacobs. Hij benadrukt dat we de mens niet meer als leidinggevend, centraal in zijn omgeving kunnen zien, maar dat zijn bewustzijn afhankelijk is van de omringende ecologie. Alle technologie ten spijt, we zijn noodzakelijk gelimiteerd door de natuur, een natuur waar we essentieel zelf onderdeel van uitmaken. En omdat we onderdeel uitmaken van die natuur, moet net de relatie tussen mens en aarde centraal staan.

Next Nature Network

Koert van Mensvoort voelt zich als filosoof en ontwerper nog het meest thuis op het kruispunt van innovatief design en technologie. Met Next Nature Network onderzoekt hij nieuwe technologische mogelijkheden en welke invloed dat heeft op onze verhouding met onszelf en de natuur. Hoe ontwerpen we een technosfeer die als natuurlijk aanvoelt, zonder daarbij de menselijke factor uit het oog te verliezen? Een symbiose maken tussen mens, natuur en technologie is het doel waar Koert van Mensvoort naart streeft.

De rechten van de dingen

Met de oprichter van het Parlement der Dingen Thijs Middeldorp gaan we de vermeende exclusiviteit van de mensenrechten ter discussie stellen. Kunnen we de belangen van de mens alleen nog steeds centraal stellen? Of moeten we niet gaan nadenken over rechtspersoonlijkheid voor rivieren, bergen of dingen? Als we de invalshoek van de dingen tot ons nemen en gaan incalculeren waar hun belangen liggen, komen we misschien uit tot een betere bescherming van onze leefomgeving.

Morele kwesties van biotech

Filosoof en jurist Britta van Beers buigt zich over de waarde van ons DNA, de status van het menselijk embryo en de bescherming van de menselijke waardigheid. Met welk mensbeeld moeten we handelen in een moreel en legaal kader? In hoeverre kunnen we de biotechnologie vrije gang van zaken geven in het reduceren van de mens tot ding? Waar wordt de menselijke waardigheid aangetast bij de opdeling van de mens tot een bundel neuronen, weefsel, data, … ? We gaan met haar de netelige morele kwesties onderzoeken die de evolutie van de biotechnologie oproept.