De discussie over de sleepwet geeft aan hoe bezorgd we zijn over onze privacy. Hoe relevant deze discussie ook mag zijn, het gaat hier alleen nog maar om toegang tot data door de veiligheidsdiensten en daarmee over het topje van de ijsberg. 

Zo bouwen 600 experts bij Zalando, het grootste online mode warenhuis in Europa, aan algoritmes waarmee elk van de 22 miljoen klanten een persoonlijke webshop krijgt met een eigen aanbod op maat. Grote webshops kennen u, net als Facebook en Google, langzamerhand beter dan uzelf. Zij kunnen daarmee inspelen op uw persoonlijke verlangens, ook als u zich daar zelf niet eens bewust van bent. Wie schulden heeft, krijgt advertenties van dubieuze leningboeren die proberen een lening met een hoge rente aan te smeren. Echter, voor de klant worden daardoor de problemen dan alleen maar groter 

De Nationale Politie wil de effectiviteit verhogen door plaats en tijdstip van zakkenrollerij, straatroof, geweld, diefstal en bedrijfsinbraken te voorspellen. Met informatie uit aangiftes, criminaliteitscijfers en CBS gegevens bepalen algoritmen waar en wanneer er een verhoogde kans op criminaliteit is. De bestrijding van criminaliteit met algoritmes focust zo echter op achterstandswijken en laat de witteboordencriminaliteit ongemoeid. Dergelijke systemen vergroten dus de maatschappelijke tweedeling. 

Het gebruik van algoritmes is in een maatschappij waar steeds meer data omgaat bijna onvermijdelijk. Zij kunnen het gemak van de burger dienen en organisaties effectiever en efficiënter maken. Maar intussen is de werking van de algoritmes voor ons onzichtbaar en ontbreken de garanties dat algoritmes niet juist tegen ons gebruikt worden. 

De hoeveelheid data die algoritmes nodig hebben, beperkt de privacy steeds meer. Algoritmes brengen ons in een droomwereld. Zodat wij ons gedragen als de gewenste consument en burger. 

Naar aanleiding van de Tegenlicht uitzending Shoppen volgens China debatteren we in de Pletterij op 27 maart over kansen, risico’s en waarborgen rond het gebruik van data en algoritmen. 

Wij gaan in debat met drie deskundigen: 

• Rutger Rienks Rutger is een van de belangrijkste voorvechters van data-gedreven denken in Nederland. Hij promoveerde in het machinaal waarnemen van menselijk gedrag in 2007 en werkte daarna bijna 8 jaar voor de Nationale Politie in het intelligence domein. Zijn boek over predictive policing uit 2015 is een veelbesproken bestseller waar de nationale media vol van stonden. Later werkte Rutger voor de gemeente Amsterdam. Rutger werkt thans voor KPN. 

• Leon Molenberg 

Léon Mölenberg was van 1987 tot 2005 docent en juridisch onderzoeker aan Maastricht University op het gebied van consumenten- en contractenrecht, burgerlijk procesrecht en het internationaal privaatrecht. Sinds 2006 is hij senior beleidsadviseur en juridisch adviseur bij Thuiswinkel.org. Hij is expert op het gebied van de Wet Verkoop op Afstand en is lid van de juridische commissie van Thuiswinkel.org en Ecommerce Europe, de Europese koepelorganisatie voor online retailing waar Thuiswinkel.org in participeert. 

• Matthijs Pontier Wetenschapper en activist. Matthijs studeerde cognitive science. In zijn promotieonderzoek en postdoc ontwikkelde hij emotionele intelligentie en ‘moreel besef’ voor robots en computers. Matthijs is tevens kandidaat van de Piratenpartij voor de gemeenteraadsverkiezingen in Amsterdam (plaats 2). In de gemeenteraad gaat Matthijs zich focussen op het beschermen van Amsterdam als vrijplaats, en het vormgeven van de digitale stad.