Van boekwinkel tot alomtegenwoordige dienstverlener. Hoe Amazon de klant insluit en de markt opslokt, is te zien in de VPRO Tegenlicht-aflevering ‘Amazon zij met ons’.

Invloed

Amazon, ooit begonnen als boekenverkoopsite, noemt zichzelf ‘the most costumer-centric business in the world’. Inmiddels oefent het bedrijf invloed uit op vrijwel elk onderdeel van de Amerikaanse economie. Meer dan de helft van de Amerikaanse huishoudens heeft een abonnement op Amazon Prime. Daarmee kunnen ze hun bestellingen gratis bezorgd krijgen, kijken naar speciaal geproduceerde films en series, e-books lezen en naar muziek luisteren. Zakenblad Bloomberg voorspelt dat dit jaar 49 procent van alle online-uitgaven door Amerikanen bij Amazon worden gedaan.

Koelbloedig

Het concern Amazon is op de beurs duizend miljard dollar waard. CEO Jeff Bezos heeft een aandeel van zestien procent, wat hem de rijkste persoon op aarde maakt. Zijn vermogen wordt geschat op ongeveer 150 miljard dollar. Bezos startte het bedrijf in 1993 vanuit zijn garage. The New York Times noemt hem ‘een briljante, maar mysterieuze en koelbloedige zakengigant’. Naast Amazon bezit hij The Washington Post en hij richtte ruimtevaartbedrijf Blue Origin op. Met zijn persoonlijk kapitaal investeert hij in allerlei bedrijven, onder meer op het gebied van biotechnologie.

Bezorgd

Pakjes worden bezorgd door bedrijven als UPS en US Postal, maar ook door particulieren die per bestelling betaald worden.

© Robert Vulkers / VPRO Gids

Melkkoe

Amazon Web Services biedt opslagruimte aan voor bedrijven en particulieren, waaronder bijvoorbeeld Netflix en Adobe. Deze dienst is de melkkoe van het bedrijf. Dat biedt de mogelijkheid om te innoveren en investeren.

Flauwvallen

Bestellingen bij Amazon komen uit een van hun grote distributiecentra. De werkomstandigheden daar zijn niet al te best. Een tijdlang was er zelfs geen airconditioning, een probleem dat men dacht op te lossen door een ambulance voor de deur te zetten voor flauwgevallen werknemers. Veertig procent van de producten in de web­winkel wordt geleverd door externe partijen. De website van Amazon is voor hen slechts een doorgeefluik.

Nutsbedrijf

Je kunt Amazon zien als een nutsbedrijf of infrastructurele dienst, betoogt jurist Lina Khan: de spoorwegen van de 21ste eeuw, die de klant uiteindelijk insluiten.

Tegenlicht: Amazon zij met ons

VPRO Tegenlicht schetst een portret van de macht en de invloed van webwinkel Amazon. Klanten worden verleid om Amazon op alle terreinen van hun leven toe te laten. Ondertussen hebben bezorgers, verkopers en werknemers van het bedrijf grote moeite om rond te komen. Wanneer mensen al hun boodschappen online doen, holt dat de lokale markt uit. Amazon wil na de Amerikaanse ook de Europese en Aziatische markt veroveren. Maar in Europa houdt de Europese Commissie de monopoliepositie goed in de gaten en in China heeft Alibaba een groot deel van de markt in handen.