Zo kom jij door klimaatverandering te laat op je werk

Het klimaat is belangrijker dan de regels. De activisten van Extinction Rebellion breken ze dan ook radicaal. Op vrijdag verstoorden ze het verkeer in Amsterdam. Extinction-rebel Minke van Oeffelt legt uit waarom ons dagelijks leventje wel verstoord móét.

Ze lijmden zichzelf vast aan een Shell-kantoor in Den Haag, stonden vastgeketend aan GasTerra in Groningen, blokkeerden het verkeer in Amsterdam, en voerden op Koningsdag actie in Amersfoort. De beweging Extinction Rebellion, afgekort XR, rukt op in Nederland. De actiegroep is ontstaan in het Verenigd Koninkrijk: daar leggen duizenden activisten inmiddels de grootste pleinen van Londen plat.

Minke van Oeffelt studeert International Development Studies in Wageningen en is activist bij XR in Nederland. Ze kleurde de tegels van het Plein in Den Haag rood met nepbloed en deed mee aan de wegblokkade in Amsterdam. Aan de vooravond van de protesten in Amsterdam, legt ze ons uit waar Extinction Rebellion voor staat, wat haar beweegt en waarom jij door klimaatverandering misschien te laat op je werk bent.

'We zeggen sorry dat je te laat bent voor je afspraak. Maar we zijn ook al bijna te laat om iets aan klimaatverandering te doen.'

De radicale klimaatbeweging bestaat al wel even. Wat doet Extinction Rebellion anders?

‘Extinction Rebellion is een hele open groep: mensen van alle leeftijden doen mee, jong én oud. Het zijn echt niet alleen studenten en doorgewinterde activisten. Veel acties van andere radicale klimaatactivisten zijn specifiek gericht op de fossiele industrie: dan bezetten ze bijvoorbeeld een kolenmijn om de werkzaamheden van een bedrijf te stoppen. Extinction Rebellion is juist zichtbaar in het dagelijkse leven van normale mensen, midden op straat. De acties vinden juist midden in de stad plaats om zo andere mensen te bereiken. Als je een kolenmijn bezet, merken de mensen die daar werken het misschien wel, maar de rest? Die hebben niks door als ze het nieuws niet lezen. De acties van XR zijn onontkomelijk, want klimaatverandering is dat ook. Het is niet alleen een probleem van de fossiele industrie.’

‘Op vrijdag gaat Extinction Rebellion voor het eerst in Nederland swarmen: in groepjes van ongeveer vijftien mensen blokkeren we dan voor een paar minuten een kruispunt, waardoor het verkeer even helemaal stil staat. We laten met banners zien waarom we dit doen en zeggen ook wel: sorry dat je te laat bent voor je afpraak. Maar ja, we zijn ook bijna te laat om iets aan klimaatverandering te doen.’

Ik sprak David Wallace-Wells, die het boek 'De onbewoonbare aarde' schreef. Hij zegt dat angst nodig is om echt in actie te komen. Denk jij dat ook?

‘Als ik artikelen van klimaatwetenschappers lees, word ik wel bang. In het IPCC-rapport staat dat we nog maar elf jaar hebben om het tij te keren... Maar ik probeer er niet te lang op die manier over na te denken, want dan word ik bijna depressief. In actie komen helpt wel.'

'Met onze acties proberen we mensen in te laten zien hoe erg klimaatverandering is: daarmee willen we ook een beetje angst oproepen. We organiseren bijvoorbeeld die-ins: dan liggen we op een plein en doen we alsof we dood zijn. Vaak slaat iemand onheilspellend op een drum, en lopen anderen rond om aan voorbijgangers uit te leggen wat ze zien: er gaan nu al mensen dood door klimaatverandering. En als we nu geen actie ondernemen, zijn dat er straks nog véél meer. De actie die we op Koningsdag in Amersfoort hebben gepland is ook zoiets. Het thema is ‘Amersfoort aan Zee’: straks komt de zee misschien wel tot aan Amersfoort, als de zeespiegelstijging zo doorgaat. We willen laten zien hoe dat er uit zal zien: we gaan gekleed in badkleding en springen in water, allemaal om mensen daar serieus over na te laten denken.’

'In Londen zijn er nu al meer dan vierhonderd mensen gearresteerd. Dat kan de politiek niet negeren.'

Ik zag een XR-actie in Londen, waarbij een oudere rebel de politie smeekt om hem te arresteren. Waarom zou een activist dat willen?

‘We mogen best rebels zijn. Als je het IPCC-rapport leest, dan kan je niet anders dan denken: het is tijd voor radicale actie. Nog steeds stoten we elk jaar meer CO2 uit! Demonstraties, marsen en andere acties zijn allemaal leuk en aardig, maar niet genoeg. De politiek zou het klimaatprobleem veel meer aandacht moeten geven. Als ze op een gegeven moment honderden mensen moeten oppakken, die – nota bene – in actie komen voor de toekomst van onze aarde, moeten politici er wel iets mee doen. In Londen zijn er nu al meer dan vierhonderd mensen gearresteerd. Dat kan de politiek niet meer negeren.’

‘Ik vind het niet heel erg om gearresteerd te worden. Hier in Nederland hebben we ten minste de luxe dat er dan niet iets heel ergs gebeurt: je zit maximaal een aantal uren vast en moet een boete betalen. Dat heb ik wel over voor mensen in andere landen, die ook met klimaatverandering te maken krijgen, maar niet kunnen protesteren zonder gevaar voor eigen leven. Als je in Nigeria tegen Shell demonstreert, is dat heel iets anders dan hier.’

Hoe ver mag je doordrammen om mensen bewust te maken over het klimaatprobleem?

‘Ik ben zelf veganist. Ik voel me soms wel bezwaard als ik daar veel over praat, want dan hebben mensen meteen het idee dat je jezelf ophemelt en moreel boven anderen plaatst. Bij protestacties is dat een beetje hetzelfde: het allerbelangrijkste is de manier waarop je de boodschap brengt. Als je tegen mensen zegt: je doet niks, je bent slecht bezig en je moet er nu in actie komen... dat werkt natuurlijk niet. Mensen worden alleen maar boos en keren zich eerder tegen jou en je doel. Als je het op een positieve manier brengt en ze laat zien dat we er nu allemaal samen iets aan kunnen doen, is het veel effectiever. Daarom proberen we iedereen uit te nodigen voor onze beweging. Het moet geen grote stap zijn om je aan te sluiten. We proberen de acties zo goed mogelijk uit te leggen en ik ga koekjes uitdelen tijdens de actie in Amsterdam aan alle automobilisten die vast zitten. ’