Alibaba is opgericht door Jack Ma. Als toeristengids leert hij zichzelf de Engelse taal. Vervolgens verkent hij zijn mogelijkheden, van Kentucky Fried Chicken tot aan een universitair docentschap. Na een ruim tien jaar durende oriëntatie op de arbeidsmarkt krijgt hij het allesbepalende inzicht; internet, dat is de toekomst. Tijdens een bijeenkomst met zeventien vrienden deelt hij deze visie en krijgt hij ze zo ver zestigduizend dollar te investeren. Nog geen half jaar later is ook Goldman Sachs overtuigd. Vlak voor de millenniumwissel is Alibaba een feit.
Wil je een partij gedroogde zeekomkommers bestellen? Dat kan. Een opblaasbare flamingo? Geen probleem. De Chinese webgigant Alibaba verkoopt het allemaal. Heel China ligt aan Alibaba' s voeten - en het bedrijf lijkt steeds groter te worden. Maar waar begon het allemaal?
‘Sesam, Open U’
Jack Ma heeft grote plannen voor zijn bedrijf en wil het daarom een naam geven die wereldwijd begrepen wordt. Wanneer hij aan een serveerster in San Francisco vraagt waar ‘Ali Baba’ haar aan doet denken bevestigt ze zijn hoop; 'Open, Sesame', zegt ze, waarmee ze refereert naar het sprookje ‘Ali Baba en de veertig rovers’. Met deze spreuk opent de armoedzaaier Ali Baba toevalligerwijs de deur naar een kamer vol schatten die toebehoren aan veertig rovers. Door een indrukwekkende aaneenschakeling kunstgrepen is hij ze vervolgens te slim af en vindt hij eeuwige rijkdom.
Is Jack Ma zelf de verpersoonlijking van sprookjesfiguur Ali Baba? Heeft hij de geheime deur naar eeuwige rijkdom weten te openen? Of zijn we via zijn online platform allemaal een beetje Alibaba - met de toegang tot een schatkamer vol goedkope producten. Volgens Ma zijn de kleine bedrijven de geluksvogels - omdat ze via het platform een rijkdom aan verkoopmogelijkheden vinden. Hoe dan ook: met de naam ‘Alibaba’ zet Ma in op wereldwijd bereik.
©
VPRO Tegenlicht
The War for Global E-commerce
Het lijkt wel een verhit spelletje Risk. Online-winkelbedrijven uit de hele wereld zijn zich bewust van de groeimogelijkheden, en allemaal proberen ze land te veroveren. In de documentaire ‘Crocodile in the Yangtze’ wordt uitgelicht hoe Ma zich met Ebay in de Chinese ring stort. Zoals hij zegt:
‘Ebay is a shark in the ocean. We are a crocodile in the Yangtze River. If we fight in the ocean, we will lose. But if we fight in the river, we will win.’
In China wint Alibaba, waar het bedrijf momenteel 80% van de e-commerce in handen heeft. Ook in Rusland domineert AliExpress met ruim 70 miljoen bezoekers per maand het online shoppen. Maar in de Verenigde Staten levert de Chinese webgigant een verhitte strijd met Amazon. Omdat de bedrijven allebei net iets anders in elkaar zitten, andere markten bedienen en andere diensten en producten bieden, zijn ze lastig te vergelijken. Winst en groei hebben een andere betekenis. Daarnaast is de wereld van de online handel in continue verandering: de vondst van vandaag is morgen alweer achterhaald. Dus kijkt de wereld enigszins verward toe terwijl the War for Global E-commerce zich in een rap tempo ontwikkelt. Deze is voorlopig nog niet gestreden - hoewel het duidelijk is dat de kleinere Europese spelers amper meedoen.
Een nieuwe focus
Op 48-jarige leeftijd vindt Ma zichzelf te oud om zo’n snelgroeiend bedrijf te leiden en gooit het roer rigoureus om. Tegenwoordig is hij maatschappelijk weldoener en richt zich op vervuiling, voedselveiligheid en onderwijs. Het is minstens opmerkelijk: ex-topmannen die pas nadat zij de machtszetel hebben verlaten last krijgen van hun geweten. Zo veranderde ook Jan Timmer (oud-Phillips) van gedaante. Waarom heeft Ma zijn ideologische strijd niet samen geleverd met het biljoenenbedrijf dat hem toebehoorde? Vooralsnog blijft dat speculeren.
Alibabisering in Nederland
Moet ook Nederland zich schrap zetten voor het nalatenschap van Ma? Alibaba deelt geen cijfers, dus niets is zeker, maar een contract tussen AliExpress en PostNL duidt op zekere interesse. Uit onderzoek blijkt dat de Nederlandse consument in 2016 ongeveer 190 miljoen euro heeft uitgegeven bij Chinese webwinkels - bijna zestig procent meer dan in 2015. Nadert het einde van ons vertrouwde bol.com? En is dat erg? Alibaba lijkt haar zeilen te hebben gehesen. Onze (web)winkels kunnen zich opmaken voor een harde prijzenoorlog.