8,5 mensenlevens gingen gisteravond verloren. Niet op tragische wijze, en zeker niet onvrijwillig, maar toch. 4 miljoen mensen keken naar Boer zoekt vrouw, dat nog steeds mateloos populair is. Bij een programmaduur van een uur werd er vier miljoen uur naar gekeken. Met een levensverwachting van 80,7 jaar en 16 wakkere uren per dag zijn dat dus 8,5 mensenlevens die in hun geheel zijn besteed/vergooid aan het volgen van een aantal boeren op zoek naar een vrouw. Per week, en alleen aan dit programma.
Het is kennelijk een taak van de staat om in dit format te voorzien, want het wordt gemaakt door de publieke omroep en gefinancierd door ons allemaal. Je kunt daar de zin of onzin van inzien, of al dan niet pleiten voor het BBC-model. Maar daar gaat het nu even niet om.
Lastige onderwerpen zijn het, die Tegenlicht aanpakt. En toch kijken er elke week gemiddeld wel een kwart miljoen mensen naar, met uitschieters naar een half miljoen. Maar voor de zendercoördinator is het niet genoeg. Op dat tijdstip kun je ook nóg een Boer zoekt vrouw doen. En, mocht je vagelijk binnen de taakopdracht willen blijven: Bankier zoekt vrouw.
'Geamuseerde burgers zijn er al genoeg.'
8,5 mensenlevens in hun geheel vergooid
'De dag dat de euro valt'
Ons leven wordt in hoge mate bepaald door de economie, of dat nu de sociale of de financiële economie is, de arbeidseconomie of de internationale economie (de euro!). Daar valt verhoudingsgewijs al bar weinig van terug te zien op televisie .
Een van de weinige programma’s die het onderwerp economie succesvol en verdiepend weten te paren aan het medium televisie is VPRO’s Tegenlicht. Wie als kijker alles wil weten van de internationale economische politiek, van de kredietcrisis en de euro, van de flash crash en de macht van de financiële sector, kan hier uitstekend terecht. (Disclaimer: bovengetekende maakte in 2005 een documentaire, De dag dat de dollar valt, voor het programma.)
'Bankier zoekt vrouw?'
Lastige onderwerpen zijn het, die Tegenlicht aanpakt. En toch kijken er elke week gemiddeld wel een kwart miljoen mensen naar, met uitschieters naar een half miljoen. Dat is veel. Maar de zendercoördinator is het niet genoeg. Op dat tijdstip kun je ook nóg een Boer zoekt vrouw doen. En, mocht je vagelijk binnen de taakopdracht willen blijven: 'Bankier zoekt vrouw'.
Tegenlicht moet een hoger marktaandeel halen, op straffe van verbanning naar de late avond. Daar dreigt de voorspelbare, en wellicht heimelijk gewenste, doodsspiraal: obscuriteit, nog lagere cijfers, stekker eruit. De zendercoördinator schijnt een functionaris te zijn met voor zich een computerscherm met vakjes. De banaliteit van het kijkcijfer: elk vakje staat voor een programma, en als dat zijn kijkcijferdoel niet haalt dan kleurt het vakje rood. Te lang rood? Doodvonnis op technocratische gronden, op basis van parameters en streefdoelen.
Geamuseerde burgers zijn er al genoeg
In een onderneming gebeurt dat, en terecht. Maar de publieke omroep is geen onderneming, want dan zou zij van Brussel meteen moeten worden geprivatiseerd. De publieke omroep heeft dus kennelijk een openbare taak. Dan moet zij ook programma’s maken waarin zij die taak serieus neemt.
De economische wereld is ingewikkeld en onoverzichtelijk. Zij is ook allesbepalend voor het dagelijks leven, voor de politieke keuzes die worden gemaakt en voor de beperkingen van beleid. Wees blij dat er programma’s zijn die dat uit de doeken doen. Dat kweekt geïnformeerde burgers. Geamuseerde burgers zijn er al genoeg.
Maarten Schinkel is financieel-economisch redacteur bij NRC Handelsblad en heeft in 2005 script geschreven en interviews gehouden voor 'De dag dat de dollar valt', een samenwerking van Tegenlicht met NRC, samengesteld en geregiseerd door Roel van Broekhoven.