Maak kennis met de experts uit onze uitzending. Deze week: politiek insider Willy Wo-Lap Lam, psycholoog Zheng Lifeng, oud-adviseur politbureau Wu Guoguang, voormalig politiek gevangene en journalist Ching Cheong, activist en voormalig politiek gevangene Wang Juntao en Chen Guangcheng, de blinde mensenrechtenactivist die dit jaar China ontvluchtte.
Willy Wo-Lap Lam - politiek insider
'Tenzij de partij toegeeft dat ze serieuze inschattingsfouten en ideologische fouten heeft gemaakt, zal de basis van hun bewind verder verzwakt worden.'
Willy Wo-Lap Lam woont in Hong Kong en is een van de bekendste politieke insiders van China. Hij was correspondent in Beijing tot het Tiananmen Incident in 1989. Tot 2000 was hij vervolgens redacteur bij de South China Morning Post. Lam is tevens een senior fellow bij de Jamestown Foundation, een instituut voor ‘informatie zonder politieke agenda over Eurazië, China en de wereld van het terrorisme’. Willy Wo-Lap Lam is de auteur van onder andere het boek Chinese Politics in the Hu Jintao Era: New Leaders, New Challenge.
Minder krachtige leiders - ‘Als je chronologisch kijkt naar de Chinese machthebbers van Mao Zedong naar Hu Jintao, dan zie je een terugval in het vermogen van de hoogste leider om het land in een nieuwe richting te sturen,’ vertelt Lam in de uitzending. ‘Zo werd Xi Yinping als grote onbekende gekozen op het partijcongres in 2007. Niet omdat hij zo bekwaam was of vanwege zijn toekomstvisie en orginele ideëen, maar omdat hij de minst controversiële kandidaat was. Door de meeste fracties wordt hij niet als gevaarlijk gezien.’
Macht als doel - Willy Wo-Lap Lam vertelt dat macht voor veel partijleiders een doel op zich is geworden: ‘juist omdat China geen democratisch land is.’ Maar volgens hem zal er een moment komen waarop de partijleiders de huidige machtsstructuur en uiterlijke façade niet langer vol kunnen volhouden. ‘Tenzij de partij toegeeft dat ze serieuze inschattingsfouten en ideologische fouten heeft gemaakt, zal de basis van hun bewind verder verzwakt worden. Niemand gelooft meer in communisme of socialisme, dus zoekt de partij haar toevlucht tot de meest primitieve vorm om eenheid uit te dragen en dat is nationalisme. Ik denk dat dit een teken is dat de partij zichzelf met moeite weet te handhaven zonder politieke hervormingen.’
Zheng Lifeng - psycholoog
Zheng Lifeng is psycholoog. Hij geeft workshops aan de (invloed)rijken in China en leert hen praten over hun gevoelens. Dat is tamelijk nieuw in China, een studie psychologie bestond daar tot voor kort nog niet. Zheng geeft ook lezingen en presentaties over de nieuwe seksuele revolutie die nu in China plaatsvindt. Daarnaast doet hij familieopstellingen, een vorm van therapie die hij in Nederland leerde.
Leiders als slechte ouders - Over de verhoudingen tussen de politieke leiders en het Chinese volk vertelt Zheng: ‘We denken dat goede leiders als ouders zijn die van hun volk houden alsof het hun kinderen zijn. En mensen verwachten ook van hun leiders dat die hun behoeften begrijpen en hen geven waar ze behoefte aan hebben.’ Maar Chinese leiders zijn volgens hem lastig en positioneren zich vaak boven het ‘gewone volk’. ’Er zijn veel leiders die zich als slechte ouders gedragen. Het zijn bemoeizuchtige ouders, leiders die hun kinderen, het volk, niet helemaal begrijpen. Ze leggen hun wensen op en stellen strikte regels op.’
Wu Guoguang - oud-adviseur politbureau
Wu-Guoguang woont in West-Canada en is politicoloog aan de universiteit van Victoria. Hij studeerde in de jaren tachtig in Beijing, waar hij de studiebanken deelde met een aantal van de huidige politieke leiders van China. Nadat hij in 1984 zijn Masterstudie had afgerond aan de prestigieuze Chinese Academy of Social Sciences, verhuisde hij naar de Verenigde Staten om daar onderzoek te doen aan Princeton University. Hij schreef verschillende boeken en artikelen over de Chinese politiek, waaronder Zhao Ziyang and China's political future en China's Trapped Transition: The Limits of Developmental Autocracy.
'Als je een echte idealist bent in China, pleeg je politieke zelfmoord.'
Politici hebben zichzelf verloochend - Over zijn voormalige studiegenoten uit de Chinese politiek zegt hij: ‘Sommige leiders waren op jonge leeftijd ook idealistisch, maar nu zijn het allemaal opportunisten. Als je een echte idealist bent in China, pleeg je politieke zelfmoord.’ Hij vertelt verder: ‘Na de dood van Mao [in 1976] hoopte heel China op veranderingen. Er was hoop om China te verbeteren. Er heerste een sfeer van politiek idealisme. 1989 was een keerpunt. Mijn generatie ondervond dat wanneer we aan onze manier van denken vasthielden, we in de problemen kwamen. Veel mensen, zo niet iedereen, hebben hun manier van denken en gedrag afgestemd en aangepast aan de nieuwe situatie. Ze hebben zichzelf verloochend en daarmee de jongere generatie ook. Mensen worden steeds meer een wezen zonder geest en ziel. En dat zie ik niet graag.’
Chen Guangcheng - mensenrechtenactivist
Chen Guangcheng (1971) groeide op als boerenzoon op het Chinese platteland. Chen, die op jonge leeftijd blind werd, onderwees zichzelf in het recht. In China liet de activist zich onder andere kritisch uit over de eenkind-politiek en kwam hij op voor de rechten van vrouwen en armen op platteland van China. Voor zijn uitspraken en politieke standpunten werden hij en zijn familie in 2005 onder huisarrest gesteld door de Chinese autoriteiten. Chen werd gearresteerd in 2006, waarna hij tot 2010 gevangen werd gezet. Na zijn vrijlating werd hij opnieuw onder huisarrest gesteld.
Politiek vluchteling - Chen Guangcheng werd wereldnieuws toen hij in april 2012 zijn huisarrest wist te ontvluchten via de Amerikaanse ambassade in Peking. Eenmaal in de Verenigde Staten gaf hij een verklaring op video over zijn politieke vlucht. Vanuit zijn ziekbed vroeg Chen via een live telefoongesprek naar het Amerikaanse Congres toestemming om vrij te mogen reizen in de Verenigde Staten en daar met zijn gezin tot rust te mogen komen. Inmiddels woont de dissident met zijn gezin in New York, maar vraagt hij internationale aandacht voor de veiligheid van de rest van zijn familie, die onder huisarrest van de Chinese Communistische Partij in China achterbleef.
Geen woorden maar daden - 'Het Chinese volk steunt haar leiders op basis van wat deze in het openbaar zeggen,' stelt Chen. Maar volgens Chen is dit een vertekend beeld en leer je de motieven van de Chinese leiders pas echt kennen door te kijken naar hun handelen. 'Hun persoonlijke leven interesseert me niet zo, maar de manier waarop ze hun belangen veilig stellen des te meer. We kunnen luisteren naar wat ze zeggen, maar als het alleen mooie woorden zijn, haalt het niks uit. Daarom moeten we kijken naar hun daden'
Ching Cheong - journalist en voormalig politiek gevangene
Ching Cheong (1949) werd geboren in Guangzhou. Hij groeide op en studeerde in Hong Kong waar hij in 1973 een master in economie behaalde. Daarna werkte hij voor de Chinese krant Wen Wei Po, een krant die de Chinese Communistische Partij steunt. Na het neerslaan van de protesten op Het Plein van de Hemelse Vrede (Tiananmen-plein) in 1989 trokken Ching en een aantal andere redacteuren zich terug uit de redactie. Daarna richtte hij samen met een aantal anderen het blad Commentary op, dat zich richt op analyse en becommentariëring van de politieke en sociale ontwikkelingen in China. Ching liet ook zijn stem horen voor persvrijheid, politieke hervormingen en mensenrechten.
'Iedereen leeft in angst. Maar de angst waar het volk in leeft is door de leiders veroorzaakt, terwijl hun eigen angst wordt veroorzaakt door het wantrouwen van hun collega's.'
Vals beschuldigd - Als journalist voor de Engelstalige, Singaporese krant The Straits Times schreef Ching veel over Taiwan. In 2001 schreef hij ook het boek Will Taiwan Break Away: The Rise of Taiwanese Nationalism. In 2005 werd hij in Guangzhou gearresteerd door de Chinese autoriteiten. Cheong werd beschuldigd van spionage voor Taiwan. Hij ontkende dit, maar kreeg vijf jaar gevangenisstraf. Ching's gevangenisstraf maakte veel protest los, onder andere van de actiegroep Reporters Without Borders. Uiteindelijk werd hij in 2008 vrij gelaten.
Diep wantrouwen - 'Ik denk dat er een diep wantrouwen heerst tussen de hogere leiders in China,' vertelt Ching. 'Ze moeten bedacht zijn op mogelijke acties van anderen.' Hoewel de meeste partijleiders in Zhongnanhai wonen, het voormalige paleiscomplex in De Verboden Stad in Beijing, mogen ze elkaar niet bezoeken. 'Dat is om de vorming van facties tegen te gaan,' legt Ching uit. 'Maar,' voegt hij toe, 'dat is een ongeschreven regel.' Volgens Ching is wantrouwen inherent aan een dictatuur. 'Iedereen leeft in angst. Maar de angst waar het volk in leeft is door de leiders veroorzaakt, terwijl hun eigen angst wordt veroorzaakt door wantrouwen van hun collega's.'
Wang Juntao - activist en voormalig politiek gevangene
''In een open samenleving kun je zeggen wat je denkt. Maar in China - niet alleen in de politiek, maar ook in de zakenwereld, sociale organisaties en zelfs in de wetenschap - kun je niet zeggen wat je denkt.'
Wang Juntao (1959) werd in 1989 opgepakt tijdens de protesten op het Tiananmen-plein. Hij werd ervan beschuldigd dat hij, samen met Chen Ziming, het brein zou zijn achter de massale opstanden. Wang ontkende dit, maar werd dertien jaar lang vastgehouden. In de gevangenis liep Wang Hepatitis B op, waarna de Chinese overheid hem onder druk van de voormalige Amerikaanse president Bill Clinton uitleverde aan de Verenigde Staten voor medisch onderzoek.
Wang keerde nooit meer terug. De Chinese overheid beschuldigde hem van het verlenen van politieke gunsten aan de Verenigde Staten en zond hem in ballingschap. In een interview met de Guardian zegt Wang: 'Hoewel ik een kans verloor om democratie te verspreiden in China, kreeg ik wel een kans om erover te leren in andere landen. En in de toekomst zal dat heel nuttig zijn voor China.'
Monddood - Over de Chinese samenleving vertelt Wang in de uitzending: 'In een open samenleving kun je zeggen wat je denkt. Maar in China - niet alleen in de politiek, maar ook in de zakenwereld, sociale organisaties en zelfs in de wetenschap - kun je niet zeggen wat je denkt. Je moet mensen laten observeren wat jouw karakter is, wat jouw principes zijn. In China zeggen we: "Je moet niet hangen voor je principes. Je moet jezelf kunnen handhaven in speciale situaties. Je moet dat spel winnen en alle middelen zijn geoorloofd. En als je er zelfverzekerd bent en blijft lezen en geduldig blijft, dan denken mensen: die man is onze leider.'