Bananas!*

De eerdere film van Fredrik Gertten, BANANAS!* At Any Cost?, verhaalt van de rechtszaak tegen Dole Food Company en is de aanzet geweest tot de agressieve campagne van de internationale fruitfabrikant tegen de Zweedse regisseur.

Fredrik Gertten

'Wat me vooral fascineert is het gemak waarmee Dole pesticiden gebruikt waarvan bewezen is dat die mensen steriel maken.'

Carl Fredrik (von) Gertten (Malmö, 1956) is een documentairemaker en journalist uit Zweden. Gertten is in zijn eigen land met name bekend geworden met zijn films over lokale onderwerpen uit de provincie Malmö. 

'Ik ben geïnteresseerd in het universele in verhalen, en aangezien we onze [WG film] films internationaal financieren, strekken zij verder dan de Zweedse grens.'

Eerder schreef Gertten als journalist voor kranten, radio en televisie vanuit de hele wereld: Afrika, Latijns-Amerika, Azië, Europa. In 1995 publiceerde hij zijn reisboek 'Ung man sker vrlden', Young man looking for the World. De drijfveer voor zijn werk als journalist is ook terug te vinden in zijn films - een fascinatie voor the little man.

Baanbrekend strafproces

De beschrijving van Gerttens documentaire Bananas!* (2009): Juan Dominguez heeft zijn grootste zaak ooit. Hij vertegenwoordigt twaalf Nicaruaanse plantagearbeidsers tegen de grote corporatie Dole Food in een baanbrekend strafrechtelijk proces tegen het gebruik van verboden pesticides waarvan het bedrijf wist dat zij onvruchtbaarheid veroorzaken.

Impact van de film

Tijdens het maken van de film Bananas!* in Nicaragua, zag Gertten al snel dat dit 'kleine verhaal', Nicaraguaanse plantagearbeiders die ziek worden van het werk met bananen, niet op zichzelf staat. Ook in Ivoorkust en de Filippijnen blijken Dole werknemers met de gevolgen van de schadelijke pesticiden te kampen.

De filmmaker krijgt een lading verklaringen van Filippijnse plantagearbeiders toegestuurd, in de hoop dat zo ook hun verhaal aan het licht komt.

'Mijn vader is een gedupeerde uit de Filippijnen, hij is gestorven terwijl hij wachtte op zijn schadevergoeding.. mag ik vragen naar de uitkomst van de zaak ingediend door de Philippine Pioneer Banana Plantation Workers Inc.'
John, 15 maart 2011

Gif op de bananen

De reactie van Dole op de aanklacht van de Nicaruaanse plantagearbeiders is het ontkennen van de effecten van DBCP (1,2 –dibroom‐3‐chloor propaan). Zij verleggen de bewijslast naar de arbeiders: 'Het is niet aangetoond dat deze mensen niet al onvruchtbaar waren voordat zij op de plantages gingen werken,' zo verdedigt een woordvoerder van Dole zijn bedrijf in de rechtszaak in Bananas!*.

De oorzaak-gevolg relatie tussen het pesticide en de gezondheidsproblemen is echter lastig te ontkennen. Zo blijkt uit een het wetenschappelijke artikel Secrecy and justice in the ongoing saga of DBCP litigation (PDF) in het International Journal of Occupational and Environmental Health. Hierin staat dat het middel, in de jaren '70 gebruikt op bananenplantages in ontwikkelingslanden als Costa Rica, de Filippijnen, Honduras, Nigaragua, Burkino Faso en Ivoorkust, kanker veroorzaakt bij dieren. De studie waarschuwt dat DBCP ook voor mensen kankerverwekkend kan zijn. Vervolgens werd het gebruik in de VS en export aan banden gelegd. Maar het middel bleef tot in de jaren '80 in o.a. Honduras, Nicaragua en de Filippijnen - zonder bescherming of zelfs waarschuwing voor de plantagearbeiders- in gebruik. 

Kortom, de film Bananas!* toont slechts een klein deel van het doorlopende gevecht van de plantagearbeiders tegen het gebruik van het chemische bestrijdingsmiddel DBCP. Gedurende de jaren '80 en '90 hebben arbeiders van bananen- en ananasplantages wereldwijd - Latijns-Amerika, Azië en Afrika - herhaaldelijk aanvragen gedaan bij de Amerikaanse rechtbank. Al deze werknemers menen slachtoffer te zijn van blootstelling aan DBCP. Van al deze pogingen is tot nog toe geen enkele aanvraag door de rechter ingediend.