Seth Lievenke reageerde op onze oproep met uitgebreide artikelen over alternatieven. Voor het weblog schreef hij het volgende artikel met veel voorbeelden van andere systemen.

When we are no longer able to change a situation, we are challenged to change ourselves - Victor Frankl

Het tekortschieten van het internationale financiële systeem laat ons terecht weer even  stilstaan bij het reilen en zeilen van onze wereld, hoe we deze organiseren en hoe we met haar omgaan. Een jaar verder lijkt er nog maar weinig te veranderen. Het financiële systeem ondergaat veranderingen, maar de fundamenten blijven overeind. De hegemonie van het rijke westen over de ontwikkelingslanden via het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Wereldbank (WB) lijkt zich via dit systeem te handhaven. Doorgevoerde veranderingen over de zeggenschap binnen het IMF veranderde daar dit jaar weinig aan.

Toch lijkt de crisis het proces van mondialisering te remmen. Er verschenen protectionistische maatregelen als reactie op deze crisis. Het westen redde eerst zijn eigen economieën en haalde snel zijn geld uit Latijns-Amerika, Afrika en Azië. Het imago van de VS en Europa als betrouwbare partners liep schade op. De overtuigingskracht van The Washington Consensus, de neoliberale agenda, is verdwenen.

Dit biedt ruimte voor andere landen en andere ideeën om dit gat te vullen. In Latijns-Amerika mag de WB nu concurreren met de regionale investeringsbank Banco del Sur, opgericht door zeven Latijns-Amerikaanse landen. Dertien Aziatische landen hebben 90 miljard opzij gelegd en bieden zo een alternatief voor het IMF. 'Zuid-zuid'-handel, handel tussen de opkomende economieën op het zuidelijk halfrond, is een reëel alternatief geworden en biedt ook de weerbaarheid tegen de westerse financiële crisis.

Binnen het economische, financiële systeem zijn veel interessante ideeën in omloop en ontwikkelingen gaande die een democratischer, eerlijker en stabieler alternatief bieden. Jane D'Artista richt zich op de hervormingen binnen het monetaire beleid en de deregularisatie die ons tot deze crisis heeft gebracht. Het monetaire beleid vormde volgens haar een op krediet gebaseerd beleid met toenemende speculatie voortvloeiend uit een lage rente, lage solvabiliteitseisen en deregulering. Ze presenteert een gedetailleerde en veelomvattende agenda met de hervormingen die volgens haar nodig zijn voor een houdbaar en gezond financieel systeem, zoals: Integrale financiële regulering voor alle instanties die lenen of sparen voor anderen, niet enkel banken. Democratisering van de macht van de centrale banken. Ook voor een financieel beleid dat er niet langer op is gericht conjunctuurschommelingen -het excessief risico nemen in goede tijden en onvoldoende risico nemen in slechtere tijden- te versterken biedt ze alternatieven.

Een alternatief vindt Dr. Gary Dorrien in democratisering van de economie en van het bedrijfsleven. Zo noemt hij de Spaanse Mondragon Coöperatie die een geheel andere manier van bedrijfsvoering heeft dan we gewend zijn.

Behalve economische alternatieven, zijn geheel alternatieve vormen van bestuur en inrichting van de macht ook interessant om naar te kijken. Zo vormt het Wereld Sociaal Forum (WSF) een tegenhanger voor het jaarlijkse Wereld Economisch Forum (WEF) in Davos. Het WSF probeert een alternatief te vinden voor de neoliberale inrichting van de wereld en besluitvorming zoveel mogelijk op lokaal niveau te houden. Een open ontmoetingsplaats waar op reflectieve, democratische wijze over ideeën, formules en ervaringen kan worden nagedacht en kan worden uitgewisseld. Via declaraties die door de civiele maatschappij onderling worden gesloten moeten krachtige politieke gevolgen optreden.

Ook de opkomst van de participatieve democratie in Latijns-Amerika is een interessante ontwikkeling en vindt zijn navolging al in vele wereldsteden zoals Barcelona, Brussel en Toronto. De bijeenkomsten zijn open voor eenieder om zich bij te voegen. De buurt komt bijeen en bespreekt haar problemen. Vervolgens kiest ze een afgevaardigde die naar de regionale/thematische bijeenkomsten gaat. De afgevaardigden in deze bijeenkomsten krijgen les in wetgeving en het maken van begrotingen en maken vervolgens een begroting gebaseerd op het percentage dat de gemeente vrijgeeft, bijvoorbeeld 15% van het gemeentebudget. Na goedkeuring door de wethouders/gemeenteraad wordt deze begroting uitbesteed. Deze vorm van bestuur trekt een grote variatie en hoeveelheid aan participanten aan. De constante verantwoording van de afgevaardigden naar hun buurt en het op de hoogte zijn van andere problematiek in de buurt/gemeente zorgt voor tolerantie en draagvlak voor de uiteindelijke besluitvorming en bereidheid een jaar te wachten op de eigen problematiek. De participanten zelf creëren zo ook weer draagvlak in de buurt. Een traag besluitvormingsproces waarvan de realisatie soms jaren op zich kan laten wachten en ongeduld met zich mee brengt, brengt hierbij wel hoge participatie en transparantie met zich mee.

Met de vele ontwikkelingen elders in de wereld kunnen we ons afvragen of deze 'financiële wereldcrisis' niet eerder een westerse crisis is. De macht van de Verenigde Staten/het westen als enige wereldmacht maakt plaats voor een wereld met meerdere wereldmachten. Er lijkt voor ons een jaar verder maar weinig te zijn veranderd. Toch verandert de wereld om ons heen wel degelijk. De vraag wordt misschien wel des te meer in hoeverre wij in staat zijn mee te veranderen en deze verandering te zien en te integreren. Is het betrekken van andere landen tot de G8 om zo de G20 te vormen genoeg of zullen we misschien onszelf ook moeten veranderen? Zijn we daar toe in staat?

De aanpak van het klimaatprobleem laat ons misschien al een eerste glimp zien. Kunnen we op gelijke voet onderhandelen, of ziet de VS in de klimaathulp met hun gestelde voorwaarden een nieuwe kans op voortzetting van de structurele 'klimaat' aanpassingsprogramma's van het IMF waarmee het zich vastklampt aan een unipolaire wereld die straks misschien niet meer is?

Ter verdieping kunt u in de bronnensectie meer informatie vinden over de genoemde onderwerpen.

Seth Lievense