We zijn natuurlijk geen specialisten maar steeds vaker ontstaat de indruk dat 'duurzaam' en 'eco' niet hetzelfde zijn. Onderweg naar de klimaattop in Kopenhagen (7-18 dec) komen we het in de research maar ook in het nieuws steeds vaker tegen. 'Duurzaam' lijkt te verwijzen naar datgene wat daadwerkelijk béter is voor milieu, klimaat en energietransitie, terwijl je bij het voorvoegsel 'eco' misschien wel twee of drie keer moet kijken om te zien of het wel écht is.
In aanloop naar 'Voorbij Kopenhagen', een Netwerk & Tegenlicht special over de problematiek achter de klimaat-top (uitzending maandag 14 december op Nederland 2, van 20.25 tot 21.50 uur), doen we onderzoek naar ecosteden in China. Daarover is allerlei moois op het net te vinden: glanzende monsterprojecten en de fraaiste animaties. Zoals dit hoogdravende project genaamd Dongtan. In de jaren na 2005 goldt het als het meest vergaande ecocity project ter wereld: er zouden 500.000 mensen gaan wonen en het zou af zijn tegen de Shanghai Expo van 2010. Maar inmiddels is het plan door de Engelse ontwikkelaar Arup in de ijskast gezet. Niet in de laatste plaats omdat de Chinese partijbons die het initiatief nam in de gevangenis zit vanwege corruptie.
Ook in het Chinese cradle-to-cradle ecodorp Huangbaiyu bleek het 'not easy being green', om een illuster BBC programma te citeren. In 2006 werd het dorp gebouwd door C2C pionier William McDonough. Deze moet inmiddels erkennen dat zijn 'eco village' in Noord-Oost China de grootste fout uit zijn carrière is. Onder het mom van ecologisch bouwen werden boeren die verspreid woonden over een vallei gehergroepeerd in een woonwijkje met huizen die waren opgetrokken uit c2c materialen. Drie jaar later heerst de onvrede: de boeren hebben niet langer land om zich heen om hun geiten te hoeden, alleen een armetierig tuintje. Er is geen begeleidende educatie, en er is niet aan werkgelegenheid of sociale plekken gedacht. Kortom: de boeren wonen in feite zelfs minder 'ecologisch verantwoord' dan vroeger. We hebben geprobeerd om er weer eens een kijkje te gaan nemen, maar inmiddels gooit 'village chief' Dai Xiaolong (zie foto) de hoorn erop zodra hij hoort dat we pers zijn. En niet alleen bij ons hier in Hilversum; een Chinese collega in Shanghai kreeg dezelfde behandeling. Blijkbaar is de pers niet langer welkom, nu de meer weerbarstige werkelijkheid de overhand heeft gekregen.
Ook andere projecten worden intussen doodgezwegen of tenminste niet langer in internet-etalages geplaatst. De redenen zijn velerlei: politieke verschuivingen, onenigheid tussen verschillende bestuurslagen, gedoe over financiering en vooral ook: het niet betrekken van de lokale bevolking bij deze grote tekentafelprojecten die vooral voor politieke prestige lijken te zijn ontworpen. Maar misschien zijn er kenners in deze blog-zaal die nog meer redenen (of misschien: de ware reden?) weten voor het steeds minder uitventen van ecocities in China? Zou het bijvoorbeeld ook te maken kunnen hebben met de Vijfjarenplannen vol groene targets, en de dus pittige concurrentie tussen steden en regio's? Zoals Tiffany Tsui van DHV engineering, een Nederlandse partner van een aantal ecosteden in het Noorden (nu in ontwikkeling) ons wist te melden: 'Na de snelle stedengroei van Guangzhou en Shenzen als de eerste Chinese zusters van HongKong in het Zuiden, is nu het Noorden aan de beurt. En die willen het beter gaan doen dan het Zuiden en het Midden (Dongtan)'. Klein nadeel daarbij is dat de vervuiling van het Noorden nog groter is dan die in het Zuiden: de Bohai zee, waar ecosteden als Caofeidian, Cang Zhou en TEDA moeten gaan verrijzen, behoort tot de meest vervuilde van de wereld. Blijkbaar houden Chinese planologen wel van een 'challenge', maar de toekomst zal leren of deze ecosteden aan de Noordkust een langer leven beschoren zijn dan beloftes als Dongtan, Changxing en Wanzhuang. Maar zoals gezegd: reacties van kenners van harte welkom!