Bevolkingsgroei
Demografische prognoses tonen aan dat in Nederland tussen nu en het jaar 2040, net als elders in de wereld, de bevolkingsgroei in steden groter zal zijn dan op het platteland. Tot 2040 komt er ongeveer een miljoen mensen bij in Nederland, en het grootste deel daarvan zal zich gaan vestigen in de steden. De Randstad is dan ook bij uitstek een gebied dat in de toekomst meer bewoners zal moeten gaan herbergen. Voor de 150.000 extra woningen die zullen moeten worden gebouwd, wordt vooral gezocht in de noordvleugel van de Randstad: de strook IJmuiden tot en met Almere; soms worden ook het Gooi en Utrecht daar nog bijgerekend. Daar wordt relatief de grootste demografische groei verwacht.
Rol van Almere
Almere ontstond ooit als groene en kindvriendelijke slaapstad voor jonge Amsterdamse gezinnen. Anno 2009 oriënteren de Rijksoverheid en de metropoolregio Amsterdam zich hernieuwd op het zuidelijk deel van Flevoland. Inmiddels wil Almere namelijk juist áf van het predikaat 'slaapstad': voor de -uiteindelijk beoogde- 350.000 inwoners wordt nu gestreefd naar een stad voor wonen én werken én recreëren in alle mogelijke variëteiten. Op 26 juni jongstleden presenteerden B&W van Almere de concept structuurvisie Almere 2.0, met vakkundige hulp van architect Winy Maas. De visie maakt deel uit van de door het kabinet vastgestelde structuurvisie Randstad 2040. Het doel is om de Randstad tot een duurzame en concurrerende Europese topregio te maken. De bijdrage van Almere 2.0 daaraan: 60 duizend woningen, mét een waarborg voor de natuur ín en om de stad.
Uitruil
De vraag is wat deze verandering zou gaan betekenen, zowel voor Almere als voor Amsterdam. Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM) Jacqueline Cramer moedigt de stedelijke vernieuwing subtiel aan: 'Daarom is het goed dat u, Almere en Amsterdam, samen optrekt'. Maar deze samenwerking is niet zonder complicaties, want welke stad neemt wát voor haar rekening? Amsterdam staat financieel sterker, maar hoe veel kan ze met het belastinggeld van haar burgers investeren in de infrastructuur en voorzieningen van een andere stad, voordat de mondige Amsterdammers er een halt aan zullen willen toeroepen? En in hoeverre zal Almere zich gekoloniseerd voelen door de Amsterdamse investeringen?
Het antwoord is niet eenduidig te geven, vanwege de vele verschillende belanghebbenden en hun visies: de Almeerse fractievoorzitters eisen in het geval van uitbreiding een IJmeerverbinding als tegenprestatie voor de bouw van de genoemde 60.000 woningen. Leefbaar Almere zou het liefst al afzien van het gehele voorstel. Milieudefensie is een tegenstander van het aanleggen van een nieuwe buitendijkse verbinding: het 'Blauwe Hart' (het Marker- en IJmeer) dat tevens een beschermd natuurgebied is, zou erdoor aangetast worden. De Amsterdamse Raad voor de Stadsontwikkeling (ARS) is van mening dat de nu opgestelde structuurvisie te veel nadruk legt op woningbouw: Almere zou zich juist meer moeten richten op banencreatie om op die manier het forensenverkeer naar Amsterdam te kunnen bedaren.
Almere: globaliseringscasus?
Dat het niet alleen een kwestie is van het uitvoeren van een structuurvisie weet ook planoloog en adjunct-directeur van de Dienst Ruimtelijke Ordening van de Gemeente Amsterdam Zef Hemel. Terecht stelt hij in de uitzending 'Amsterdam Make-over 2040' dat investeren in een metropoolregio politiek gevoelig ligt: 'Ik weet dat het een hele ongemakkelijke politieke agenda is. Eén deel van het land dat krimpt en een ander deel dat groeit, dat hebben wij 150 jaar niet meegemaakt. We hebben die groei netjes verdeeld over het land. En dat gaat nu niet meer. De grote stemmentrekker PVV op de zuidvleugel en de grote stemmentrekkers D66 en GroenLinks op de noordvleugel. Het kosmopolitische, liberale, open stemmen aan deze kant en het gesloten, krampachtige, nationalistische, gesloten grenzen aan de zuidzijde. Alles draait om open en gesloten'. Deze fundamentele discussie is vooral interessant in het geval van Almere; daar was de PVV met 27 procent van de stemmen immers de winnaar van de Europese verkiezingen, afgelopen juni. Gezien het feit dat Almere één van de twee steden is waar de PVV meedoet aan de gemeenteraadsverkiezingen van 3 maart 2010 ontstaat de vraag wat voor invloed haar deelname zal hebben op de ontwikkeling van de metropoolregio. De strijd tussen open en gesloten wordt vervolgd.