‘Auto’s die stoppen voor een zebrapad is iets van het laatste jaar,’ zegt Jelle Brandt Corstius vanuit Moskou. ‘De klapdeuren van de metro sloegen eerst altijd in mijn gezicht, pas sinds kort houden mensen ze voor elkaar open.’ De correspondent ziet zijn woonplaats voor zijn ogen op een positieve manier veranderen. ‘Mensen hebben een verkeerd beeld van Moskou, ze zien het nog steeds als de grauwe sovjetstad. Maar het moderne Moskou is een metropool vol energie, een stad die nooit slaapt.’ Om dat te laten zien regisseerde Brandt Corstius de Tegenlicht- aflevering 24 uur Moskou.
Hoe is het twintig jaar na de val van de muur om in Moskou te wonen? Jelle Brandt Corstius neemt ons 24 uur lang mee.
Door Elja Looijestijn
Het etmaal begint nog voor de zon opkomt, als de straatvegers aan het werk gaan. ‘Daar zijn er honderdduizenden van. Veel zijn migranten, zoals de Kirgizische Olga.’ We ontbijten bij Max en Olesja. Met hun baby Jana wonen ze in een grauwe flat, maar op het aanrecht staat een modern espressoapparaat. ‘Een van de belangrijkste veranderingen van de afgelopen twintig jaar is dat er een middenklasse is ontstaan,’ zegt Brandt Corstius. ‘Er staan tegenwoordig dagelijks files naar de drie Ikea’s in de stad. Dit stel vertegenwoordigt die groep.’
Moskou telt 22 duizend miljonairs. Een van hen is de excentrieke German Sterligov. Hij maakte in de jaren negentig zijn kapitaal op de aandelenbeurs, maar ging failliet na een campagne om president te worden. Hij verdiende alles weer terug en zijn nieuwste idee is om papiergeld af te schaffen en voortaan alleen nog met gouden munten te betalen.
Voor het avondnieuws gaan we op bezoek bij nieuwszender Russia Today. ‘Dat is een Engelstalig kanaal, dat het Rusland toont zoals het Kremlin het graag wil laten zien. Het was heel moeilijk om toestemming te krijgen om daar te filmen. Uiteindelijk lukte het omdat de baas een nicht van turner Yuri van Gelder was.’ Haaks op Russia Today staat mensenrechtenactivist Boris Timosjenko. Hij strijdt voor persvrijheid. ‘Hij is typisch iemand die teleurgesteld is in de Perestrojka,’ zegt Brandt Corstius. Dan is het alweer middernacht en tijd om te gaan feesten. We volgen het jonge stel Grisja en Sasja naar een huisfeestje. ‘Zij hebben alles mee: ze komen uit rijke en invloedrijke families en hebben een goede baan. Ook dat is Moskou.’
Brandt Corstius maakte de uitzending naar aanleiding van het twintigjarig jubileum van de val van de Muur. De hoofdpersonen vertellen over hun verleden, heden en toekomst. Dit zijn echter geen zaken waarover de gemiddelde Rus het vaak heeft, zegt Brandt Corstius. ‘Russen zijn heel erg met het heden bezig, omdat in een week alles kan veranderen. Ze zijn daarom heel maximalistisch ingesteld. Je kunt nog steeds elk moment het loodje leggen, dus je moet genieten van het nu. Ik ken ook geen Rus die spaart, laat staan met zijn pensioen bezig is. Ik wilde mijn hoofdpersonen eerst vragen hoe ze Moskou over twintig jaar zien, maar dan kijken ze je aan alsof je van een andere planeet komt.’
Uit: VPRO Gids Nr. 43 (2009)