De oppositie in Rusland is sterk verdeeld en dit is niet alleen het resultaat van bureaucratische obstakels, politieonderdrukking tijdens protesten of andere juridische steekspellen. Ook binnen de oppositie zelf wordt geredetwist. De partijleider van de democratische oppositie partij Jabloko, Grigory Javlinsky, noemde in de Russische krant kommersant de beweging van Kasparov een “totalitaire cultus”. Later voegde hij daar in een interview met persbureau Reuters aan toe: “Meneer Kasparov is een zeer intelligente man en een kampioen van de wereld. In schaken, maar niet in alles.” Jabloko steunt het Andere Rusland niet. Hoe dan ook hebben de meeste oppositiebewegingen -en partijen in Rusland te kampen met dezelfde problemen.
Politici mogen dan optimisten van nature zijn, ex-schaakkampioen Garry Kasparov heeft het politieke bijltje erbij neergelegd. In december 2007 staakte hij zijn campagne voor de Russische presidentsverkiezingen. Kasparov stond er al die tijd niet alleen voor. Naast hem strijden Eduard Limonov, leider van de rechtse Nationaal Bolsjewieken en oud-premier Kasyanov voor een democratisch Rusland. Maar een unie tussen de verschillende oppositiebewegingen en partijen in Kasparov's coalitie Drugaya Rossia (Het Andere Rusland) werd niet meer dan de som van zijn delen. Het hoogtepunt was misschien de Mars der Ontevredenen in Maart 2007 te St. Petersburg waar ongeveer 7000 mensen aan deelnamen.
Een van deze obstakels is de verschijning van jeugdbewegingen die trouw zweren aan president Vladimir Putin en de regeringspartij Verenigd Rusland (Edinaya Rossiya). De bekendste daarvan zijn Nasji (Onze) en Molodaja Kvardija (Jonge Garde) van de regeringspartij, maar er is onlangs ook een pro-Putin beweging in het leven geroepen voor de allerkleinsten vanaf acht jaar: de Misjki, oftewel de Beertjes.
De verschillende organisaties zijn in eerste instantie opgericht met het doel een zogenaamde gekleurde revolutie - zoals die zich in Servië, Georgië en in Oekraïne tussen 2000 en 2004 voltrokken - in Rusland te voorkomen. De stuwende kracht achter deze democratische revoluties waren namelijk jongerenorganisaties die een groot aantal burgers op de been wisten te brengen voor protesten tegen de autoriaire regimes in die landen. Als een tegenmaatregel werden in Rusland de pro-regering bewegingen opgericht en de leden daarvan getraind in methoden om een dergelijke gekleurde revolutie te voorkomen.
Binnen deze verenigingen werden jongeren aan het centrum van de politieke macht gebonden voordat zij zich konden aansluiten bij de actieve oppositiebewegingen die zich sterk identificeren met bewegingen in Servië en de Oekraïne. De Russische jongeren van Nasji krijgen door hun lidmaatschap niet alleen kleine voordelen zoals gratis internet, tripjes naar Moskou of het jaarlijkse grote zomerkamp, maar jongeren kunnen daadwerkelijk carrière maken binnen Nasji en de overheid. Aan de leiders, of kommisari, van de beweging worden bijvoorbeeld stages aangeboden binnen ministeries en de gasgigant Gazprom. De enorme toestroom naar deze beweging sinds 2005 heeft ervoor gezorgd dat Nasji vooral bekend is om zijn grote manifestaties op het Rode Plein. Zij trapten na hun oprichting in 2005 af met een demonstratie waar 60.000 jongeren aan deelnamen die voor de gelegenheid uit het gehele land met de bus naar Moskou werden gereden. Dit zijn aantallen waar een minder financieel krachtige oppositiebeweging zoals de Jabloko Jongeren niet tegenop kan.
Nu ondervinden het Andere Rusland van Kasparov en de democratische partij Jabloko de consequenties van de snelle opruk van de pro-Putin jeugd. De lokale afdelingen van Nasji en de Jonge Garde zijn erop gebrand het fragiele imago van de oppositie te breken. Een van de meest gangbare slogans van Nasji is dat de oppositie wordt gesteund met geld uit Amerika. Financiële steun vanuit het buitenland is tegenwoordig een zeer gevoelig onderwerp en bovendien vruchtbaar voor zwartmakende campagnes in Rusland.
Een ander veel voorkomende leus in de counterprotesten van Nasji is dat de oppositie niet patriottistisch is en daarbij gelijk gesteld wordt aan 'fascisten'. In St. Petersburg vond een reeks protesten van Nasji plaats bij het partijkantoor van de oppositiepartij Jabloko. De leden van Nasji kwamen aanrijden met een busje waarop een spandoek was gebonden waarop te lezen was: “Lessen in Patriottisme”. Uit de luidsprekers van het busje schalden liederen uit de Tweede Wereldoorlog waarin het vaderlandslievende volk werd opgeroepen het gevecht op te nemen tegen de fascisten. De Tweede Wereldoorlog is een krachtige thematiek die nog altijd sterke emoties bij Russen oproept. Nasji roept deze symbolen op om jongeren op te zwepen de strijd aan te binden met de oppositie. Wat ten tijde van de Tweede Wereldoorlog de strijd tegen de fascisten was wordt volgens Nasji nu de strijd tegen de oppositie en het verdedigen van Putins plan voor Rusland. Binnen de jongerenbeweging van Jabloko worden daar nog zachtjes grappen over gemaakt door de rollen om te draaien: “Omdat zij zichzelf Nasji noemen, noemen wij hen nasjisti (Nazi's)”, maar de opkomst van de pro-Putin jeugd is een nieuwe realiteit waar moeilijk tegen te vechten is.
De schaakkampioen kan zich er slechts tegen verdedigen. De opkomst van populaire pro-regeringsbewegingen is daarom weer een extra belemmering voor Kasparov om de oppositie te verenigen in Putins Rusland.
Door Freek van der Vet
(Freek van der Vet is afgestudeerd in de antropologie aan de UvA. Hij verrichtte onderzoek bij de jongerenbeweging van de democratische oppositiepartij Jabloko in St. Petersburg. Zijn scriptie ging over hun veranderende protesttactieken en strategieën in het huidige politieke klimaat van Rusland).