Van de 17164 kiesgerechtigden in Breda Noord (waarin Noordoost valt) hebben tijdens de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen (2002) 7105 mensen hun stem uitgebracht. Dit komt neer op een opkomstpercentage van 41,4. Daarmee is Noord een van de stemdistricten die het gemiddelde opkomstcijfer van Breda naar beneden heeft getrokken.
Hoewel de gevestigde politieke partijen het erover eens zijn dat het leefklimaat in Noordoost de afgelopen jaren is verbeterd, blijven er nog twee thema’s die aangepakt moeten worden: de sociale opbouw en de sociale cohesie. De komst van de veiligheidsregisseur, de op hand zijnde brede school, de renovatie van huizen en flats en de sportprogramma’s voor allochtonen hebben tot de opleving van Noordoost geleid. Maar, zo zeggen de partijen, het verbeteringsproces komt langzaam op gang en “we zijn er nog niet”.
Wat is nu het probleem in Noordoost? Cees Adriaanse, gemeenteraadlid van het CDA in Breda met de portefeuille stedelijke ontwikkeling, is ervan overtuigd dat de problemen in Breda Noord veroorzaakt worden door een samenloop van factoren. Grofweg zijn er twee kanten, de woningbouw en het welzijn. Wat betreft huisvesting heeft de gemeenteraad al een aantal jaren geleden besloten om de wijk te renoveren en sommige delen te slopen om de aantrekkingskracht van de wijk te vergroten. Het welzijn verdient volgens Adriaanse een lange-termijn aanpak, onderwijs en werkgelegenheid zijn daarbij de sleutelwoorden. Boy Boer, lijsttrekker van Leefbaar Breda, ziet de sociale opbouw als een belangrijk probleem. “In de jaren zestig waren het vooral gegoede arbeiders die de woningen in Noordoost betrokken, maar omdat de huren zo laag waren werden het achterstandswijken. De komst van allochtonen, die over het algemeen ook lage inkomens hebben, heeft dit proces versterkt”, aldus Boer.
Maar wat doe je aan een massale sociale achterstand? Naast het bevorderen van scholing en werk, pleit Boer bij uitstek voor een actief repressief gemeentebeleid om de preventieve maatregelen te ondersteunen. Dhr. Schoenmakers van Breda ’97 wil bovenal preventief werken en ziet repressieve maatregelen alleen als laatste uitweg: “Dit doe je door mensen perspectief te bieden door scholing en werk. Maar daarnaast moet je ook investeren in het bezighouden van mensen die overdag thuis zijn. Pas als het na deze initiatieven nog mis gaat moet je aan een repressieve aanpak denken”.
Anita Kokx, raadslid van de Partij van de Arbeid, is onlang afgestudeerd op de stedelijke herstructurering in Breda. Kokx ziet naast de sociale achterstand een gebrek aan sociale cohesie in Noordoost. De kloof tussen autochtone ouderen en allochtone ouderen en jongeren wordt overigens door alle partijen als problematisch ervaren. Ook de Multiculturele Partij Breda, bij monde van Jeremy Richelieu, bekritiseert het feit dat allochtonen en autochtonen en ouderen en jongeren langs elkaar heen leven. De oorzaken daarvan zijn volgens hem nog niet voldoende onderzocht in de afgelopen jaren en zullen meer aandacht moeten krijgen in de toekomstige gemeentepolitiek. Daarnaast benadrukt Kokx (PvdA) dat Noordoost foutief gezien wordt als één wijk. De vier afzonderlijke delen hebben allemaal hun eigen problematiek én een andere bevolkingssamenstelling. In Biesdonk en Wisselaar valt het wat problemen betreft wel mee, met name omdat hier veel eengezinswoningen staan. Allochtonen kunnen zich deze woningen niet veroorloven en trekken naar Geeren-Noord- en Zuid, omdat daar veel flats te vinden zijn. In Geeren-Zuid kan bovendien gesproken worden van vergrijzingproblematiek, er is namelijk geen huisvesting voor ouderen, aldus Kokx.
“Het veranderen van de sociale structuur door middel van sloop is niet zinvol”, aldus Kokx. Activeren van burgers is volgens haar het credo en dan wel met een oog voor duurzaamheid. Ad hoc oplossingen zoals het ‘Lusten en Lasten’ initiatief, waarbij burgers met een plan zoveel mogelijk handtekeningen moeten verzamelen om hun plan te realiseren, zijn zodoende niet genoeg. Wat betreft de nadruk op burgerinitiatief dat Kokx voorstaat, vindt zij de steun van Selçuk Akinci, raadslid van GroenLinks en lijstrekker voor de komende gemeenteraadsverkiezingen. Akinci benadrukt wel dat de voorwaarde voor dergelijk initiatief alleen verwacht kan worden als het voorzieningenniveau in Noordoost op peil is.
De politiek praat veel over Noordoost. Een echt verkiezingsitem kan het echter niet worden genoemd, alle partijen willen immers het beste voor de wijken. Maar sluit wat de politiek ‘het beste’ acht, wel aan bij de wat de bewoners van Noordoost willen? Mariëlle Overboom van D66 is zich bewust van de stigma’s die verschillende bevolkingsgroepen hebben. “We moeten in de politiek minder in hokjes denken en praten. Nu spreken we nog te vaak over ‘senioren’ of ‘probleemjongeren’”. Tevens moet de gemeente volgens Overboom niet alleen praten met wijkraden of bewonersverenigingen, waarin met name ouderen vertegenwoordigd zijn, maar met alle actiegroepen die iets te vertellen hebben. Naast moeite vanuit de politiek pleit D66 bovendien voor tweerichtingsverkeer, om zo de kloof tussen gemeente en burger te overbruggen.
Toch lijkt zich binnen de politieke overeenstemming een linkse kern af te splitsen. Zo beweren de linkse partijen dat het beleid van het college (VVD, PvdA, CDA) de afgelopen periode met name gericht is op prestigeprojecten. Kokx (raadslid PvdA) benadrukt in dit kader de plannen als de bouw van een HSL-station en de heropening van de Bredase haven. Akinci (GL), voegt hieraan toe dat “herstructurering wel een beetje bij links hoort”. Dat is volgens hem ook terug te zien in de campagne voor de aankomende gemeenteraadsverkiezingen, waarbij de prioriteiten van het CDA en de VVD liggen op de vormgeving van de rest van Breda. Dhr. Gouka van de Socialistische Partij (SP) is het met zijn collega van GroenLinks eens. Bovendien stelt hij dat het college duidelijk gekozen heeft voor midden- en hoge inkomens, met andere woorden “de onderkant kan dus de boom in”. Ine van Hasselt, gemeenteraadslid van de VVD, vindt dit oordeel over het beleid van haar partij te gemakkelijk. “De gemeente Breda moet naast de herstructurering van Noordoost ook werken aan de samenhang van de hele stad, daar horen prestigieuze projecten als een station voor de HSL en de heropening van de haven bij. “Breda bestaat niet alleen uit Noordoost”, aldus Van Hasselt.
Als de kloof tussen de gemeente en bewoners van Noordoost zo groot is als Overboom (D66) beweert, gaan de inwoners van Noordoost dan wel stemmen op 7 maart?
Gouka (SP) ziet als enige oplossing dat de gemeenteraadsleden de wijk in gaan, “en dat is wat de SP doet”. De andere partijen hebben het, behalve Groen Links en Breda ’97, volgens hem af laten weten. En dat is ook de reden dat de SP een verdubbeling van het aantal zetels in de gemeenteraad verwacht (van twee naar vier). Daarvoor is het wel noodzakelijk dat meer mensen dan vier jaar geleden naar de stembus gaan. En dat is lastig volgens Gouka, mensen aan de onderkant van de sociale ladder brengen hun stem meestal niet uit. Ook Akinci (GL) ziet de opkomst niet al te rooskleurig in:“Allochtonen stemmen nou eenmaal weinig”. Maar zo zegt Van Hasselt (VVD) door de aandacht die Noordoost de afgelopen vier jaar heeft gekregen, zijn de plannen voor burgers wellicht verhelderd en dit zou volgens haar meer stemmen op kunnen leveren. Toch lijkt de vraag naar wie de stemmen in Noordoost aankomende week zullen gaan voor de meeste partijen niet alleen onduidelijk maar ook onbelangrijk. Met name het feit dát mensen gaan stemmen wordt benadrukt door de gemeentepolitiek.
Zie voor meer informatie over de gemeenteraadsverkiezingen in 2002 het rapport van de gemeente Breda, te downloaden op http://www.breda.nl/index.php?simaction=frameset&mediumid=1&pagid=67&rubriek_id=812&stukid=33983&fontsize=12