‘This is the greatest thing to happen to comedy writers since Gerald Ford tripped on something,’ merkte de Amerikaanse filmcriticus Leonard Maltin op toen Arnold Schwarzenegger zich kandidaat stelde voor het gouverneurschap van Californië. Arnie won, maar we zijn nog lang niet uitgelachen.
Uit de even hilarische als onthutsende Britse documentaire Circus Schwarzenegger, door de VPRO uitgezonden in Tegenlicht, blijkt nog eens goed welke krankzinnige vormen de Amerikaanse democratie zo langzamerhand heeft aangenomen. Alex Cooke filmde de campagne vanaf de dag dat de Terminator zich kandidaat stelde, tot aan zijn verpletterende overwinning op zittend gouverneur Gray Davis.
Cooke slaagde er niet in ook maar een woord met Schwarzenegger te wisselen, maar legde niettemin genadeloos bloot hoe zijn overwinning tot stand kwam. Dat dat niet aan zijn politiek-inhoudelijke kwaliteiten te danken is, wisten we al, maar uit alle vastgelegde verkiezingsspeeches blijkt wel heel pijnlijk hoe weinig Schwarzenegger feitelijk te melden heeft. Zijn kiezers lijkt het niet te deren. Zij komen, zoals een eenzame anti-Arniedemonstrant gefrustreerd vaststelt, alleen voor de T-shirts en de handtekeningen. De confetti, de ballons, de malle hoedjes; Arnold is er royaal mee en het zal hem de kop niet kosten, want alleen al aan Terminator III verdiende hij 30 miljoen dollar. Hij bezit complete winkelcentra, een Boeing 747 en grote delen van Santa Monica.
Bovendien is hij zo slim geweest te trouwen met een nichtje van John F. Kennedy. Echtgenote Maria Shriver, wier moeder een zuster was van JFK himself, wordt alom als Schwarzeneggers geheime wapen gezien. Verbaal is ze veel vaardiger dan hij en ze bezit de natuurlijke Kennedy-charme waar Amerikanen zo dol op zijn. Shriver is al jaren een vooraanstaand televisiejournalist, anchorwoman van nbc. Haar kennis van de media is voor haar ambitieuze echtgenoot van onschatbare waarde, zeker wanneer er keer op keer minder aangename voorvallen uit Schwarzeneggers verleden worden opgerakeld. Zijn gewelddadige bejegening van vrouwen natuurlijk, zijn grote bewondering voor de omstreden Oostenrijkse oud-president Kurt Waldheim, die eregast was op zijn huwelijk, zijn drugsgebruik. Arnold Schwarzenegger bracht een kast vol lijken mee, maar hij overleefde iedere aantijging, vaak door ze onmiddellijk toe te geven.
Alex Cooke volgde niet alleen Schwarzenegger zelf op de voet, maar ook een aantal tegenkandidaten, onder wie pornoster Mary Carey en voormalig comedyacteur Gary Coleman (Arnold in Different Strokes). Zij nemen deel aan de absurde spelshow Who Wants To Be Governor, waarvan de uiteindelijke winnaar een substantieel bedrag kan verdienen voor zijn of haar campagnekas. In deze show moeten kandidaten vragen beantwoorden als: ‘spel de naam Schwarzenegger’ of ‘als Arnold Ke-li-for-nie-ja zegt, wat bedoelt hij dan?’
Cooke filmde zittend gouverneur Gray Davis, die inderdaad de titel saaiste man van de staat verdient en die steeds wanhopiger pogingen doet terrein terug te winnen. En ze ondervroeg de man die het hele zogeheten ‘recall-proces’ in gang zette: het Republikeinse congreslid Darrell Issa, die een vermogen verdiende met de productie van autoalarminstallaties. Issa had zelf wel gouverneur van zijn thuisstaat willen worden, maar hij trok zich huilend terug toen Schwarzenegger zich eenmaal had gekandideerd.
Het was makkelijk geweest om over dit politieke spektakel een louter vermakelijke documentaire te maken, maar voor die verleiding is Alex Cooke niet bezweken. Haar verhaal houdt op met de overwinning van de Governator, of, zoals Clive James zei, van de man die lijkt op een condoom vol walnoten.
Op 17 november werd hij beëdigd. Wat heeft hij tot dusver gebakken van zijn gouverneurschap? De inwoners van de Gouden Staat verwachten veel van hem, want van de eens zo bloeiende Californische economie is weinig over. De publieke voorzieningen verkeren in erbarmelijke staat, de werkloosheid stijgt nergens zo snel, investeerders blijven weg, de schulden zijn torenhoog. En dan werd de staat het afgelopen najaar ook nog geteisterd door hevige bosbranden. De nieuwe gouverneur heeft in elk geval alvast één belofte gestand gedaan: hij ontvangt geen salaris. Een besparing van $175.000.