Rudi Boon: ‘We hebben een film gemaakt over een opmerkelijke politieke opmars, maar we vragen ons ook af: wie is Wouter Bos? En wat wil hij?’
Kees Brouwer: ‘Van het begin af aan noemde hij het zelf De keuken van Bos naar analogie van Niek Koppens documentaire De keuken van Kok.’
Boon: ‘Maar dat is een heel andere film. Die gaat bijna alleen maar over campagnegedoe achter de schermen.’
Brouwer: ‘In die film wordt alleen maar geregistreerd. Wij interviewen hem ook. Dat is een groot verschil.’
STRALEND
Boon: ‘De PvdA heeft de verkiezingen vorig jaar verschrikkelijk verloren, omdat ze geen antwoord hadden op thema’s als veiligheid, oude wijken, emigratie enzovoorts. Dus zou je denken dat ze op die thema’s campagne zouden voeren. Dat waren ze eerst ook van plan, maar toch switchten ze al snel naar vertrouwde thema’s als werk en inkomen. Dat kon met Wouter Bos. Die straalt, om met Otto van der Harst (een oude studievriend, tegenwoordig directeur van een reclamebureau en actief in de campagne) te spreken, van zichzelf al zoveel vernieuwing uit dat, ook al heeft hij het over oude thema’s als werk en inkomen, de mensen hem toch zien als de vernieuwer.’
MELKERT
Brouwer: ‘Zolang hij niet de absolute macht heeft, is hij heel onrustig en doet hij er alles aan om te zorgen dat hij die positie bereikt. Naarmate dat meer lukt zie je dat hij meer durft en meer naar zich toetrekt.’
Boon: ‘Uiteindelijk vertrouwt hij alleen op zichzelf. Hij gaat er prat op dat hij zo veel informele adviseurs om zich heen heeft verzameld, veel lokale politici die zich her en der al als vernieuwende bestuurders hebben opgeworpen. Maar tegelijkertijd gaat hij er enorm prat op dat hij toch zijn eigen weg kiest. Precies het spiegelbeeld van wat Melkert deed: die had heel weinig adviseurs om zich heen, maar deed juist wel precies wat ze zeiden.’
SHELL
Brouwer: ‘Hij komt bij Shell vandaan, waarin hij een hele andere structuur en sfeer gewend is. Dat stroperige van de politiek is daar ondenkbaar.’
Boon: ‘Hij is open en communicatief. Heel anders dan die typische Haagse machtspolitiek: alle touwtjes in handen houden en de kaarten dicht op de borst.’
Brouwer: ‘Maar het komt er wel op neer dat hij al die touwtjes straks heel stevig in handen heeft. Als hij het zo volhoudt heeft hij zijn eigen manier om alles onder controle te houden. Dat zegt hij ook zelf: ik ben een ontzettende control freak.’
TE PERFECT
Boon: ‘Wat ik sympathiek aan hem vond is dat hij zich ontzettend sportief aan zijn afspraken heeft gehouden. Omdat het programma na de verkiezingen wordt uitgezonden konden ze tegen ons wat opener zijn. Maar we wilden wel bepaalde interne sleutelmomenten kunnen draaien, anders zouden we een film maken die onvoldoende rechtvaardigt dat we er pas op een later tijdstip mee komen. Dat snapten ze heel goed. De vraag is natuurlijk toch: lossen ze die belofte in? Maar daar waren ze behoorlijk sportief in.’
Brouwer: ‘Wat ook goed van hem is. Als hij een vraag krijgt waar hij het antwoord niet op weet zegt hij gewoon: dat weet ik niet.’
Boon: ‘Je kunt hem nauwelijks betrappen op iets wat hij niet goed doet. Zijn grote vriend Otto heeft zich tijdens de campagne ook wel eens afgevraagd: is Wouter niet te perfect?’
OUDE HAP
Boon: ‘Maar als we hem vroegen naar zijn visie op wat er vorig jaar in Nederland is gebeurd, ontweek hij dat een beetje.’
Brouwer: ‘Hij is meer een crisismanager. Niet iemand die net als Den Uyl een politiek decennium gaat bepalen.’
Boon: ‘Maar ik geloof wel dat hij echt heel eerlijk is in zijn angst dat de partij – zeker nu die weer groot is – binnen de kortste keren weer kan terugvallen in een regenteske bestuurspartij. Dat verklaart ook dat een deel van de oude hap toch in die vernieuwing meegaat. Ze weten allemaal dat ze al die teruggewonnen zetels zo weer kwijt kunnen zijn. En ze hebben wel door dat het niet zo maar beklijft.’
INTIEM
Brouwer: ‘Hij is zich vreselijk bewust van die camera, ongelooflijk! Zelfs als hij zich op een heel intiem moment laat filmen, wanneer hij zich voorbereidt op het laatste lijsttrekkersdebat. Dan zit hij daar helemaal in zichzelf gekeerd, oortelefoon op, lurkend aan een milkshake. Hij kan daarbij echt geen afleiding hebben, maar liet ons dat wel filmen. Dat gaf een raar gevoel. Het knappe is dat hij zich daar gedraagt alsof hij echt alleen is.’
Boon: ‘Wat hij ook doet: even een beetje schaduwboksen, om zich op op te laden vlak voor een debat. Maar dat mochten we weer niet filmen. Dus hij denkt er verdomd goed over na.’
GROOTSTE
Brouwer: ‘De spanning tijdens de verkiezingsavond in Amsterdam is enorm.
Op een gegeven moment lijkt de PvdA volgens de peilingen de grootste partij te worden. Maar omdat het zo ongewis blijft, weet hij niet goed wat voor speech hij moet houden. Terwijl iedereen elkaar op de schouders slaat spelen de zenuwen bij hem een grote rol. Hij vergelijkt het zelf met een voetbalwedstrijd die je eigenlijk zou moeten verliezen. Krijg je in de laatste minuut een penalty, kun je de wedstrijd toch winnen, maar schiet je naast.
Als hij opkomt hoor je in de film de muziek die hij constant op zijn oortelefoon heeft: Bitter Sweet Symphony van The Verve. Die titel alleen al, die slaat heel erg op die laatste fase van de uitslagen. Hij proeft het zoet van de overwinning, maar het is toch heel bitter voor hem. Dat klopt letterlijk. Die finale van dat nummer past zo ontzettend bij zijn eigen verhaal.’
Boon: ‘We zijn dan steeds bij hem in de buurt en het is heel erg aan hem te zien dat hij het toch niet kan verkroppen dat het net niet is gelukt om de grootste te worden.’
UPS & DOWNS
Brouwer: ‘Volgens mij weet hij heel goed dat dat soort momenten de film maakt of breekt. Hij weet dat als de camera er dan niet bij is de film totaal niet spannend zou worden. Hij heeft donders goed in de gaten dat hij zich ook als mens moet laten zien. Inclusief de teleurstellingen die hij doormaakt.’
Boon: ‘Ja, dat is wel bijzonder. Een politicus die het belang er van inziet dat het ook zijn belang is dat het een spannende film wordt. Met ups en downs. Dat maakt Bos ook zo eigentijds.’
Dit artikel verscheen in VPRO gids 9