Hoe kunnen we een beter voorouder zijn? VPRO Tegenlicht verzamelde door de jaren heen verschillende levenslessen om onze planeet beter achter te laten. Een greep hieruit: laat je inspireren door burgercollectieven, superhelden en de onmisbare publieke sector.

In de aflevering Time Rebels pleit filosoof en schrijver Roman Krznaric voor een ‘diepere’ democratie. Hij wil dat het ‘ziekelijke’ kortetermijndenken in de politiek verdwijnt en dat de politiek echt gaat nadenken over de toekomst. De hoop op verandering legt hij bij de jonge generatie. ‘Ik wil dat we door onze kinderen worden herinnerd als veranderaars’, zegt Krznaric.

De wil om iets te veranderen. Het is een gevoel dat steeds groter lijkt te worden. De burgerinitiatieven nemen toe, vooral in achterstandswijken en op het gebied van verduurzaming. En de afgelopen jaren zien we protest op uitgebreide schaal. Denk maar eens aan Black Lives Matter en de klimaatstakingen. Hoe zorgen we ervoor dat we na de crisis niet vastgeroest blijven zitten achter ons bureau? 

In dat licht zoekt onze redactie doorlopend naar pioniers, of ze nu jong of oud zijn en met welke achtergrond dan ook. Mensen die innovatieve ideeën bedenken om onze wereld te verbeteren. In deze crisistijd is het niet alleen fijn om hoopvol te zijn, maar ook om perspectief te hebben.  Als straks corona achter de rug is, hoe moet onze wereld er dan uitzien? Een goede voorouder is gebaat bij deze vijf verzamelde levensadviezen:

Het met elkaar rooien

Ons gemeengoed

De kracht van samenwerken, daar gaat het bij burgercollectieven om. Van boodschappendiensten tot zorgcoöperaties en digitale buurthulplijnen - de coronacrisis zet, zeker in het begin, aan tot sociale betrokkenheid. We moeten straks samen Nederland weer opbouwen. Burgercollectieven kunnen daarbij een grote rol spelen.

Tegenlicht heeft door de jaren heen meerdere succesvolle burgerinitiatieven gevolgd. Regisseur Shuchen Tan maakte in 2018 de balans op. Wat kunnen we leren van al deze initiatieven? Tan praat erover met Tine de Moor, hoogleraar Sociale en Economische Geschiedenis, met een specialisatie in burgercollectieven. Destijds pleitte De Moor al - ver voor de troepen uit - al voor het belang van burgersamenwerking. Nu drie jaar later, zijn de lessen uit de aflevering opnieuw relevant. Zoals premier Mark Rutte het in elke persconferentie zegt: ‘We moeten het samen doen.’ 


 

Bekijk hier de aflevering: Ons gemeengoed ▲
Bekijk hier de aflevering: De post-racistische planeet ▲

Een wereld zonder racisme

Post-racistische planeet

We moeten de aarde niet alleen fysiek goed achterlaten, maar ook de mensen die het bewonen. De moord vorig jaar op George Floyd laat zien dat racisme nog lang niet is verdwenen. Discriminatie en racisme hebben een enorme negatieve impact op onze samenleving. De gevolgen zijn groter dan we denken. Hoe kunnen we toewerken naar structurele verandering?

In de aflevering ‘De post-racistische planeet’ spreekt filmmaker Ikenna Azuike met zogenaamde superhelden. Experts die dagelijks de weg verkennen op weg naar een post-racistische samenleving. ‘Superheld’ Layla F. Saad heeft het, net zoals Krznaric, over goede voorouders. Met de Good Ancestor Academy geeft ze lessen over leiderschap en anti-racisme. Haar superkracht is ‘kennis’, want de juiste verhalen maken het verschil. 

In deze Tegenlicht-aflevering zitten meerdere levensadviezen. Niet alleen over hoe we moeten omgaan met racisme, maar ook hoe we de samenleving beter maken voor toekomstige generaties.  

Advies van de publieke sector 

Top der onmisbaren

Hoe zou ons land er uit zien als de mensen uit de publieke sector het voor het zeggen had? Vorig jaar organiseerde Tegenlicht de ‘Top der Onmisbaren’. Een burgerraad gevormd door verpleegkundigen, leerkrachten, politieagenten en vuilnismannen - allemaal cruciale beroepen die we niet kunnen missen. We brachten hen samen en gingen drie dagen lang in gesprek. Daar rolde een rapport uit met tien concrete adviezen voor onze samenleving. 

De Top der Onmisbaren wil verandering in het hele land - niet alleen voor de publieke sector. Een greep uit de adviezen: een noodfonds tegen armoede, meer geld voor de wetenschap en ondersteuning van krimpgemeenten. Dat er meer geld naar de zorg moet, daar zijn alle politieke partijen het wel over eens. Maar hoe zorgen we ervoor dat we al die zorgverleners in een volgende crisis niet in de steek laten? 

Bekijk hier de aflevering: Top der onmisbaren ▲
Bekijk hier de aflevering: Worsteling van de Groenmens ▲

Worstelen met een groen en duurzaam leven

Groenmens

Hoe maken we het groene, goede leven voor iedereen toegankelijk? Miljoenen mensen willen duurzame keuzes maken, zoals minder vlees eten en korter douchen, maar dat is niet even makkelijk. Drie jaar geleden maakte we een portret van de worstelende groenmens. Dagelijkse dilemma's komen voorbij: duurzaam boodschappen doen, afval scheiden en vegetarisch eten. Elke keuze leidt terug naar die ene vraag: hoe verminder ik mijn eigen ecologische voetafdruk?

Als je mensen wil overtuigen om groen te leven, moet die levenswijze voor iedereen toegankelijk zijn. Als consumenten hebben we meer impact dan we denken. In onze Groenmens-portretten onderzochten we hoe we het duurzame leven makkelijker kunnen maken. Met de levenslessen in deze uitzending kom je een stapje dichterbij een klimaatneutraal en aardvriendelijk leven.

Streef naar zingeving, niet geluk

Podcast Dirk de Wachter

De Vlaamse psychiater Dirk De Wachter sprak ‘pre-corona’ in uitverkochte zalen. Hij heeft het graag over écht contact. Mensen zitten volgens hem te vaak in een ‘ikkige bunker’. In 2019 publiceerde hij het boek ‘de kunst van ongelukkig zijn’: je moet niet streven naar geluk, maar naar zingeving. Je moet je volgens De Wachter telkens afvragen: hoe maak ik verbinding met mijn naasten? Redenen genoeg voor Tegenlicht om met hem in gesprek te gaan. 

In de podcast Future Shock reist onze redacteur Tom Reijner naar het Vlaamse Kortenberg, waar hij De Wachter spreekt in de behandelkamer van een psychiatrisch ziekenhuis. Wat kunnen we doen tegen eenzaamheid, consumentisme en klimaatproblematiek? Genoeg levensadviezen om over na te denken. 

Luister hier de podcast aflevering: De geluksparadox volgens Dirk de Wachter ▲