We zitten thuis, maar we proberen zo veel mogelijk door te werken. Veel beroepsgroepen zijn daardoor ineens genoodzaakt te innoveren. Hoe vergaat het de rechter, de fysiotherapeut en de theaterdocent nu?

De Tegenlichtredactie moet thuis werken, maar vanwege ons 'vitale' journalistieke beroep kunnen onze regisseurs en cameracrew nog een paar opnames maken. In sneltreinvaart zetten we tijdens de eerste twee weken van de corona-maatregelen een volledig nieuwe programmering in elkaar. Zonder op reis te gaan.

Interviews doen we via Skype, en onze sprekers maken zelf video’s met hun telefoons die we vervolgens in de uitzendingen gebruiken.

Er blijken al allerlei middelen beschikbaar te zijn om een productie op afstand te kunnen doen. Met een programma als Kollaborate kun je samen online monteren, en in Microsoft Teams deel je bestanden en kun je intern videobellen.

Onze redactie doet al veel digitaal, maar niet iedereen vindt de overstap even makkelijk, of is digitaal genoeg onderlegd. We missen natuurlijk onze gezamenlijke lunch, maar we horen collega’s ook zeggen dat de ontsnapping aan het ‘open office plan’ van de VPRO een verademing is. Je kan jezelf thuis een stuk beter horen denken.

Ons online team was eigenlijk al helemaal ingericht op deze situatie: onze communicatie en werk liep al grotendeels via Slack en planningstool Airtable, om maar iets te noemen.

Kortom: voor Tegenlicht is het nieuwe werken al daar. Maar hoe gaan andere beroepsgroepen hier mee om? Bijvoorbeeld waar lijfelijk altijd een vereiste is, of fysieke aanwezigheid? Of wanneer openbaarheid en zichtbaarheid een cruciaal onderdeel is van je vak?

We vroegen aan een rechter, een fysiotherapeut en twee kunstdocenten hoe zíj omgaan met deze digitale stroomversnelling.

de rechter

Jacco Janssen, senior (straf)rechter bij Rechtbank Rotterdam

Door de corona-maatregelen is een groot deel van de zittingen van de rechtspraak stil komen te liggen. Rechtszaken gaan waar mogelijk door. We vroegen Jacco Janssen, strafrechter bij Rechtbank Rotterdam wat voor invloed de coronacrisis heeft op de rechtspraak, en of het mogelijk is zaken digitaal te ondervangen.

Jacco: 'De rechtspraak was al langer bezig met het digitaliseren van dossiers en daar plukken we nu de vruchten van. In Rotterdam zijn binnen het strafrecht alle dossiers gedigitaliseerd en landelijk begint het ook steeds meer te komen. Hadden we dat niet gedaan, dan had nu echt alles stil gelegen. Dossiers worden ook steeds uitgebreider. Moet je je voorstellen dat bodes met al die stapels papier door de stad zouden moeten!'

een tijdelijke oplossing: telehoren

Jacco: 'Voor deze crisis waren we al bezig met het invoeren van telehoren, het op afstand horen van getuigen, gedetineerden en deskundigen. Op deze manier horen we verdachten terwijl ze in detentie blijven. Hun advocaat is dan bij hen aanwezig of voert de verdediging vanuit de rechtszaal.'

'Als dit op afstand werken voorbij is, gaan we telehoren niet ineens halsoverkop op alle fronten versneld invoeren natuurlijk, dat moet zorgvuldig gebeuren. Maar: ik denk dat we telehoren hierna wel blijven doen bij beslissingen over voorlopige hechtenis. Gedetineerden moeten nu voor vijf minuten verhoor het hele land doorreizen.' 

'Toch kan telehoren zeker niet voor al onze zittingen. Technisch gezien wel, maar een belangrijk onderdeel van ons beroep is dat het zich in de openbaarheid afspeelt. De rechterlijke macht mag zich niet in het geniep voltrekken.'

'nu we ons in deze crisissituatie bevinden, gaat videovergaderen ineens heel soepel'

– Jacco Janssen, stafrechter

rechtspraak is mensenwerk

Jacco: 'Wat we hebben ontdekt – en je gaat nu misschien denken dat we hopeloos achterlopen – is dat vergaderen via bijvoorbeeld Skype of Zoom prima gaat. We vergaderen daardoor ook minder. Dat is wel een voordeel.'

'Omdat we met gevoelige informatie te maken hebben, communiceren we via een beveiligd systeem, waar je thuis ook op kunt inloggen. Voorheen leverde dat bij veel collega’s problemen op, maar nu we ons in deze crisissituatie bevinden gaat het ineens heel soepel. We krijgen nu de kans om te zien wat goed en wat fout gaat.'

'Rechtspraak is uiteindelijk echt mensenwerk. De fysieke aanwezigheid van rechter, verdachte en verdediging is een belangrijk en bijzonder gegeven. Dat geeft gewicht aan de beslissingen die we nemen.'

de therapeut

Jur Jonkhoff, fysiotherapeut

Fysiotherapeut Jur Jonkhoff ziet de huidige noodsituatie wel degelijk als de nieuwe werkelijkheid. 

Jur: ‘We zijn al langer bezig met het inzetten van e-consults om mensen te helpen. We werken met een systeem dat privacy waarborgt, PhysiApp. Ik heb vorige week razendsnel meer e-consult werkplekken geïnstalleerd in al onze vijf vestigingen.'

'Daarbij speelt ook mee dat de regelgeving tijdelijk is versoepeld. Als het gaat om online consults, dan lagen eigenlijk alleen de verzekeraars dwars. Wij willen het, de beroepsvereniging wil het, cliënten willen het… En nu kunnen we ineens een grootscheepse pilot doen.'

'Gelukkig kunnen we op deze manier mensen blijven begeleiden in hun herstel. Bijvoorbeeld als ze net een kruisbandoperatie hebben gehad. Dan zijn de eerste weken cruciaal, en moet je écht oefeningen doen.'

videobellen met tachtigjarigen

Jur: 'Ik wil, als deze crisis over is, het e-consult blijven stimuleren en aanbieden. Dus ja, wat innovatie betreft zijn deze eerste dagen positief. Maar ik wil er wel de kanttekening bij plaatsen dat onze gym dicht is, en er heel veel consults toch uitvallen. Ons team bestaat uit werknemers en zzp’ers. We moeten samen uitzoeken hoe we al die uitval gaan opvangen. Het gaat pijn doen.’

'Misschien vallen er door de technische drempel wat mensen buiten de boot, maar over het algemeen is het gebruik zo intuïtief dat iedereen het kan. Een van onze patiënten is in de tachtig, herstelt van een heupoperatie en gebruikt onze video-app probleemloos.'

'als het ging om online consults, dan lagen eigenlijk alleen de verzekeraars dwars'

– Jur Jonkhoff,  fysiotherapeut

'een van onze patiënten is in de tachtig en facetimet probleemloos'

de kunstdocent(en)

Michiel Lieuwma, theaterdocent Koningstheateracademie Den Bosch

Michiel Lieuwma is naast schrijver en theatermaker ook docent aan de Koningstheateracademie in Den Bosch. Op zijn Instagram zijn tegenwoordig een hele reeks videolessen te vinden.

Michiel: 'Ik ben voorzichtig met digitaal onderwijs ‘innovatief’ of ‘de toekomst’ te noemen, want ik ben zelf heel erg overtuigd dat de innovatie niet in de middelen zit, maar in de opzet van het lesgeven zelf. Kleine groepen zijn daarin het allerbelangrijkst.'

'Ik denk dat de voornaamste reden dat dit op afstand lesgeven bij ons werkt, het al aanwezige vertrouwen tussen de leerlingen en mij als docent is. Om je snel aan te passen aan een nieuwe digitale werkelijkheid moet je al een bepaalde houding hebben. Creativiteit is daarin heel belangrijk.' 

'digitaal lesgeven opzetten ging heel simpel'

Michiel: 'Ik geef natuurlijk les aan mensen met heel veel intrinsieke motivatie. Ze willen schrijven, ze hebben al zoveel dingen over het creatieve proces geleerd. Het opzetten ging daarom heel simpel.'

'Ik heb klassenhoofden gevraagd wat ze dachten dat zou werken en we kwamen al gauw uit bij Microsoft Teams. Vervolgens hebben we het lesrooster zoveel mogelijk aangehouden. In groepjes van vier hebben we werk besproken, en ja: we hebben het natuurlijk ook gehad over hoe we ons als kunstenaars nu moeten verhouden tegenover deze volledig nieuwe wereld.' 

'Aan het einde van de dag was ik zo blij verrast over hoe soepel het ging dat ik meteen een heel nieuw verdienmodel voor me zag. Ik ga volgend jaar lekker lesgeven vanuit Spanje, haha!'

'Maar nee, uiteindelijk denk ik dat je om iedereen in het hele proces geïnvesteerd te laten raken je toch vooral die kleine groepen en het directe contact nodig hebt.' 

Tessel Brühl, docent design AKV St. Joost

Tessel Brühl is docent design aan AKV St. Joost. Daar hebben ze in een week tijd het hele curriculum digitaal gemaakt. Hoe heeft dat uitgepakt?

Tessel: 'Ik ben enthousiast over het digitale onderwijs. Experimenteren met nieuwe lesvormen is interessant. Ik begeleid afstudeerders in kleine groepjes, maar heb ook al leerjaren van zestig mensen toegesproken. Ik zie mogelijkheden: een hoorcollege zou je kunnen opnemen en opsturen, mentorgesprekken kun je in kleine groepjes doen.'

'De overgang naar digitaal lesgeven legt wel heel duidelijk een splitsing onder collega’s bloot. Niet iedereen is thuis in de digitale sfeer. Dat heeft met leeftijdsverschil te maken, maar vooral of mensen graag willen aanpassen of er gewoon geen zin in hebben. Het is prima als je per ongeluk een mail stuurt naar tachtig man. Liever dat je het probeert dan dat je het meteen opgeeft.'

bekende structuur aanhouden

Tessel: 'Wat ik nu heel belangrijk vind, zeker omdat mijn leerlingen in Brabant wonen, is om een bekende structuur aan te houden. Dus ik begin een les om tien voor twee, omdat dat normaal ook zo zijn zijn. En ik besteed veel aandacht aan groepsdynamiek en hoe iedereen zich voelt. We hebben bestanden gemaakt waarin iedereen goede tips kan delen.'

'Zoals de aanrader dat bedrijven zoals Skillshare en Adobe hun programma’s de komende maanden gratis aanbieden. Dit is dus hét moment om iets nieuws te leren, je technieken te verbeteren en research te doen.'

'Innovatie kan niet alle problemen oplossen die deze nieuwe realiteit opwerpt. Onze leerlingen kunnen namelijk niet de werkplaatsen in. Ook de eindexamens zullen totaal anders verlopen.'

'We praten daarom veel over wat de projecten van de studenten nu gaan betekenen. Je kan geen werk meer maken, zeker niet als je ‘design in context’ studeert zonder het over de corona-pandemie te hebben. De wereld wordt nooit meer hetzelfde. Dus daar moeten mijn studenten iets mee.'

'dit is het moment om iets nieuws te leren, je techniek te verbeteren'