Hoe ver ga je om je doel te bereiken? In onze nieuwe zesdelige podcastserie volgen we Nederlandse pioniers op het gebied van klimaat, mode en voedsel, die hun idee koste wat kost aan de man willen brengen. Een gesprek met makers Tjitske Mussche en Laura Stek.

 

Pioniers zijn mensen met grote idealen die de wereld niet nemen zoals die is en zich met volledige overgave in een avontuur storten. Onderweg komen ze obstakels tegen: geldgebrek, ongeloof vanuit hun omgeving, bureaucratie die tegenwerkt of gewoon domme pech. Maar ze gaan door en bereiken hun doel. Of niet. 

Radiomakers Laura Stek en Tjitske Mussche volgen van heel dichtbij zes van deze Nederlandse pioniers – onder andere op een energieneutrale missie, en in de mode – op hun bikkelharde tocht door het onbekende land.

Wat kenmerkt een echte pionier, en kunnen we ook iets van ze leren? We vroegen het Laura en Tjitske.

 

VPRO Tegenlicht & NPO Radio 1 presenteren de special Future Shock: de Pioniers Podcast. Een zesdelige podcastserie over pioniers, nu volledig online te beluisteren. Of, in Future Shock, via je favoriete podcastapp:

►iTunes   ►Stitcher   ►Online   ►RSS-feed 

© vpro

Laura Stek

Wat maakt pioniers voor jullie zo interessant?

Laura: 'Ik vind ze denk ik interessant omdat ik er nooit een zal worden, haha! Zeg maar, iemand die alsmaar blind doorgaat, of iets opzet waarvan je niet weet waar het eindigt. Ik heb enorm veel bewondering voor dit soort mensen.  Overigens herken ik wel bepaalde eigenschappen, zoals doorzettingsvermogen. Maar om op onontgonnen terrein dingen from scratch uit te vinden en mensen over te halen je plan te steunen – nee. Als je hoort wat voor opofferingen er worden gemaakt in hun privéleven...'

Tjitske: 'Ik heb er ook bewondering voor, zeker. Ik zou zelf alleen niet snel zeggen, zoals Laura, dat ik er nooit een zou worden, want tijdens het maken herkende ik er ook wel veel in. Van beginnende initiatieven waar ik me bij aansluit, of dat ik weer ergens de kartrekker van wordt. Veel kleiner dan wat deze mensen allemaal doen, overigens.'

Laura: 'Maar waar je later ook spijt van krijgt, Tjitske!'

Tjitske: 'Haha, soms wel ja, want het kost altijd weer meer tijd en energie dan ik dacht. In tegenstelling tot deze pioniers, heb ik ook niet altijd eindeloos vertrouwen in mijn eigen ideeën. Bij tegenslagen denk ik sneller: is het eigenlijk wel zo'n goed idee? Dat hebben deze mensen allemaal niet. Die zijn overtuigd van hun idee en zullen dat ook laten weten. En dat is ook nodig, om ergens te komen: heel bewonderingswaardig. Want je kúnt ook een hele hoop bereiken als je dat in je hebt. Alle mensen die wij hebben gevolgd, hebben toch wel iets opgezet wat écht de moeite waard is.'

Wat kenmerkt de pionier nog meer, naast doorzettingsvermogen en zelfvertrouwen?

Laura: 'Om het nog wat sterker te zeggen, maar dat klinkt negatief en zo bedoel ik het niet: een goed bord voor je kop. Ik weet niet wat de positieve benaming daarvoor is.'

Tjitske: 'Schijt hebben aan alles?'

Laura: 'Ja! Schijt hebben aan alles. En niet te gevoelig zijn ook. Hoewel, je moet ook weer wel gevoelig zijn, want je moet af en toe ook je ideeën durven aan te passen. Dat zei pionier Amber bijvoorbeeld, die een digitaal modehuis runt. Dus het is een ingewikkelde combi van: een beetje flexibel zijn, en dus dat bord voor je kop hebben.'

'pionier zijn is ook: schijt hebben aan alles'

Jullie volgden zes pioniers, van Friesland tot Limburg. Het lijkt wel alsof er op elke hoek van de straat zo’n pionier verborgen zit.

Laura: 'En tóch denk ik dat ze in de minderheid zijn. Veel mensen hebben ideeën, maar het is pas echt iets waard – en dit klinkt misschien als een enorme open deur – als je het ook dóet. Je hoort ook vaak: "maar dat idee had ik ook al!" Dat is dus niets waard als je het niet uitvoert. Je hebt dus wel daadkracht nodig, en niet iedereen heeft dat.'

Tjitske: 'Ook belangrijk: een enorme hoeveelheid geduld! Geduld om mensen over te halen, om geld voor elkaar te krijgen – weinig mensen hebben zo’n lange adem. Je kunt het ook niet alleen. Al onze pioniers hebben uiteindelijk een partner of een team om zich heen verzameld.'

Wat is jullie het meest bijgebleven of opgevallen, na jullie tocht langs Nederlandse pioniers?

Tjitske: 'Hoe ver mensen gaan. In het Friese Wijnjewoude, dat in 2025 energieneutraal zou moeten zijn volgens pioniers Frans en Pieter, ligt er een mooi plan en is de overheid en gemeente helemaal om. Maar ondertussen komt er vanuit het dorp veel tegenstand. Daar kunnen Frans en Pieter ook schijt aan hebben. Maar zo willen ze het niet: ze willen echt dat het iets is van het dorp. En dus gaan ze allemaal manieren verzinnen om er toch uit te komen, samen met die tegenstanders. Dat vind ik echt knap. Het werkt niet als het van bovenaf is bedacht; het moet door de hele gemeenschap worden gedragen. Dat zie je bijvoorbeeld ook bij Wedde dat ‘t lukt, in de laatste aflevering.'

Laura: 'Ik vond het verrassend dat de pioniers zo kwetsbaar en eerlijk waren. Het verkooppraatje kan een valkuil zijn. Maar veel pioniers waren juist ook eerlijk over de moeilijkheden en onderlinge spanningen, zoals Kharim en Saïdi van de kweekcomputer. Pionier Amber zegt ook: ik weet niet of dit een succes wordt. Terwijl het bij haar zo goed lijkt te gaan! Dat vind ik sympathiek, dat ze hun onzekerheden met ons hebben gedeeld.'

'heel verrassend: dat pioniers zo kwetsbaar en eerlijk waren'

Welke pionier vind je spannend om te blijven volgen?

Tjitske: 'Het concept van Herenboeren is zo stevig, dat kan echt grote veranderingen teweegbrengen op het gebied van voedselproductie. Wat ik ook leuk vind aan oprichter en pionier Geert: het is zijn natuurlijke neiging om bij alles te denken "waarom werkt dit zo, kan het niet beter?" Hij denkt ook na over hoe bijvoorbeeld onderwijs of de zorg anders kunnen. Ik ben dus erg benieuwd of hij op andere gebieden ook iets gaat opzetten. Daarnaast is Wijnjewoude ook heel spannend. Al gaat volledig energieneutraal bij hen nog even duren. Toch heb ik er wel vertrouwen in. En Abdelhamids Studiezalen blijf ik ook zeker volgen.'

Laura: 'Ik vind Amber Jae Slootens bedrijf The Fabricant heel spannend, omdat het echt visionair en futuristisch is. Ik kan me er eigenlijk níets bij voorstellen, en toch zou het zo maar kunnen dat ze gelijk heeft en dat we straks aan 'digitale mode' gaan doen.'

Tjitske: 'Uiteindelijk ben ik hier héél optimistisch van geworden. Sowieso was het superleuk om te maken, maar ik dacht ook echt: wat geven mensen toch op, voor de wereld. En wat fijn – en belangrijk – dat dit soort mensen er zijn.’
 

© vpro

Tjitske Mussche