Een blik op het ronduit intimiderende CV van Noreena Hertz (1967) leert dat men er goed aan doet om naar haar te luisteren. Op haar negentiende studeert ze in London af in economie en filosofie. Vier jaar later helpt ze voor de Wereldbank bij het opzetten van de Russische effectenbeurs, om vervolgens de Russische regering in te lichten over bedrijfseconomie en te adviseren omtrent Russische privatisering. Daarna vliegt Hertz door naar het Midden-Oosten alwaar ze een PhD in de wacht sleept en helpt bij het begeleiden van het Palestijns-Israëlische vredesproces.

In 2002 beschrijft Noreena in The Silent Takeover hoe de feitelijke macht in de Westerse wereld geleidelijk is overgegaan van overheden op bedrijven. Dankzij een laissez-faire vrijemarktbeleid zijn een aantal bedrijven geleidelijk dusdanig groot en invloedrijk geworden dat ze een ondermijning vormen voor de democratie, luidt haar triest stemmende boodschap. De machtsfakkel is overgenomen door de zwaargewichten van de vrijemarkt, zonder dat de wereldbevolking het door heeft gehad: een silent takeover.

Hertz’ volgende boek I.O.U.: The Debt Threat and Why We Must Defuse It (2005) signaleert een concreter fenomeen: een onweerswolk van hoge schulden. Banken, overheden en het IMF spenderen geld dat er niet is, en de consequenties hiervan zullen op den duur de gehele wereldbevolking raken, stelt Hertz vast. Ook schetst ze een uitzichtloze situatie voor ontwikkelingslanden die bezwijken onder hun schulden. Wanneer in 2008 de schuldencrisis aanwakkert worden een aantal van Hertz’ voorspellingen werkelijkheid.

‘Deze eerste volledige crisis toont aan dat het zelfregulerende marktbeleid geworteld in de jaren ’80 heeft gefaald. Het overwinnen van deze crisis vergt een verschuiving naar een nieuw marktmodel,’ vindt Hertz. In haar essay van 2009 beschrijft ze hoe afstand moet worden genomen van het ‘Gucci-kapitalisme, een markt met een holle moraliteit waarin het niet hebben van de laatste Gucci-handtas schandelijker is dan het opbouwen van schulden.’ In plaats daarvan ziet Hertz ruimte voor de ontwikkeling van het ‘coöp-kapitalisme’ – een ‘multiplayer version’ van het kapitalistische marktsysteem waarin bedrijven meer samenwerken en collectieve belangen behartigen.

Hertz weet onderwerpen als ontwikkelingshulp toegankelijk te maken voor een groot publiek. Tegelijkertijd lobbyt ze bij politieke leiders om hun aandacht voor het onderwerp te winnen. Hertz: “Armoedebestrijding sexy maken, dat is mijn terrein.” Ze is kritisch, maar geen revolutionair; uiteindelijk vindt ze kapitalisme het beste systeem om welvaart te creëren. Deze houding maakt haar ook een graag geziene gast in regering- en ondernemingskringen. Ze was aanwezig bij de rellen waarmee de G8-top in Genua in 2001 gepaard ging, maar een half jaar later was ze te gast bij het World Economic Forum in New York.

Dr. Noreena Hertz werd in 1967 in Londen geboren als dochter van Joodse Israëlische immigranten. Op haar zestiende ging ze naar University College Londen, waar ze economie en filosofie studeerde. Daarna studeerde ze in Pennsylvania aan de prestigieuze businessschool Wharton. In 1991 haalde ze daar haar MBA. De boeken van Hertz zijn vertaald in zeventien talen. Ze prijkt op toplijstjes van Management Today, The Observer, het World Economic Forum alsmede zelfs Vogue, en is een gewilde gastspreker. Tevens geeft ze adviezen aan grote private ondernemingen, NGO’s en politici. 

Interviewer: Rob Wijnberg
Locatie: Londen, Verenigd Koninkrijk
Datum: 10 februari 2012