Technologiebedrijven schetsen een aanlokkelijke toekomstvisie voor het toenemende aantal stadsbewoners. Een goed georganiseerd leven in zogenaamde smart cities waar bewoners en apparaten zijn aangesloten op The Internet of Things en alles en iedereen met elkaar verbonden is. Maar welke prijs betaalt de burger voor deze ambitieuze technologische droom?

Het concept van de slimme stad is ontstaan vanuit de techindustrie. Steden zijn de motor van economische ontwikkeling en in combinatie met de technologische revolutie heeft de slimme stad zich ontwikkeld tot een groeimarkt met een miljardenomzet. De techbedrijven verkopen efficiëntie en veiligheid voor de inwoners. Maar dat wordt bereikt door surveillance en het implementeren van gesloten systemen, waardoor inwoners hun invloed op het leven in de stad verliezen.
 

De stad van de toekomst is te zien in de stadstaat Singapore, die als vooruitgeschoven techhub de eerste smart nation van de wereld wil worden. Torenhoge ambities en investeringen moeten een stadstaat creëren waarin alles en iedereen met elkaar verbonden is. Op de Internet-of-Things Asia-conferentie in Singapore zien we die ambities in volle glorie. De burgemeester van Eindhoven, Rob van Gijzel, steekt er zijn licht op en hoopt op inspiratie voor Eindhoven als hightech innovatiehub.

Een groeiende groep stadsbewoners verzet zich tegen de slimme stad, waarin de burger het sluitstuk is van technologie. Anthony Townsend, schrijver van het boek ‘Smart Cities‘, is pleitbezorger voor het actief betrokken houden van stadsbewoners uit alle lagen van de bevolking. Hij pleit voor een stad waarin niemand buiten de boot valt en iedereen mede-eigenaar wordt van de data, de software én de hardware. Slimme technologie moet een hulpmiddel blijven en nooit doel worden.

In Amsterdam, Bristol en Barcelona worden inwoners opgeroepen actief problemen in de stad te melden en mee te doen met het bedenken van slimme oplossingen. Meten is weten, de data die je zelf kunt genereren en interpreteren geven de mogelijkheid tot verandering. Het kost tijd om iedereen daarbij te betrekken en echte resultaten te bereiken. Is deze beweging van onderop in staat een factor van betekenis te zijn in de razendsnel ontwikkelende wedloop van slimme steden? Of komt het tot een confrontatie tussen stadsbewoners, techbedrijven en een overheid die positie moet kiezen?

VPRO Tegenlicht: Slimme steden met onder anderen: Anthony Townsend (auteur Smart Cities: Big Data, Civic Hackers, and the Quest for A New Utopia en onderzoeker aan New York University), Eric Woods (research director Navigant Smart Cities), Vivian Balakrishnan (minister Smart Nation Initiative Singapore), Rob van Gijzel (burgemeester van Eindhoven), Mara Balestrini (Human Computer Interaction expert en technology strategist Barcelona) en Aral Balkan (expert ethisch design, democratie en burgerlijke vrijheden).