Dimitri Verhulst reist naar de Zwitserse Alpen, op zoek naar idealen.

Wat is er terechtgekomen van de Europese idealen? Staan verworven vrijheden onder druk door de komst van grote groepen migranten? Is Europa verworden tot een groot openluchtmuseum of wachten ons juist nieuwe, grootse culturele iconen?

© Reinier van Brummelen

Dimitri Verhulst reist naar de Zwitserse Alpen. In dit decor situeerde Thomas Mann zijn monumentale boek De Toverberg, vaak 'de Mount Everest van de wereldliteratuur' genoemd. In het boek, geschreven aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog, wisselen patiënten in een sanatorium van gedachten over hun visie op het leven en het continent dat net als nu turbulente tijden kent. De Toverberg laat zich daardoor ook lezen als een staalkaart van ideeën over hoe het verder moet met Europa.

Dimitri Verhulst spreekt met Juliette Binoche die eveneens een vertellersrol in de uitzending heeft. Daarnaast ontmoet Dimitri in deze uitzending de Hongaarse schrijver György Konrad, zijn Nederlandse collega Arnon Grunberg en de Moldavische violiste Patricia Kopatchinskaja.

György Konrad, die zowel het nazisme als het communisme overleefde, waarschuwt voor het opkomende islamisme, dat hij in een lijn stelt met de twee eerdere ideologieën. Hoewel hij benadrukt dat islamisme iets anders is dan ‘de islam’, vindt hij dat Europa voorzichtig moet zijn met het toelaten van grote groepen moslims. ‘De democratie is in gevaar,’ zegt hij. ‘In die zin is het nu een vergelijkbare situatie als in de periode waarin Thomas Mann moest besluiten wat het juiste pad was om te bewandelen.'

© Reinier van Brummelen

Juliette Binoche, zelf afkomstig uit een Poolse migrantenfamilie, pleit juist voor een ruimhartig toelatingsbeleid. Ze uit wel haar onvrede over de situatie in Europa. ‘De oorlog gaat niet komen,’ zegt ze, ‘ze is er al. Als ik bijvoorbeeld aan het wandelen ben door de straten van Parijs voel ik een vreemd soort sentiment, een gevoel van oorlog. Je voelt de algehele angst. Je ziet steeds meer mensen op straat leven die niks hebben. En er heerst een grote onverschilligheid.’

leesvoer: longreads

Iedere week plaatsen we een longread bij de afleveringen van 'Made in Europe'. Deze week 'De zuchten die Europa slaakt' over idealisme. Met o.a. Beethoven, Michel Houellebecq, Juliette Binoche, De Toverberg en György Konrád.