Dimitri Verhulst onderzoekt het verband tussen Socrates, Pippi Langkous, punk en Jacques Brel en reist onder meer naar Athene.

ode aan de rebelse geest

We beginnen onze rondreis in Athene. Waar anders? Het is in het oude Griekenland, de bakermat van de Europese cultuur, dat Socrates zich uitsprak tegen het slaafs volgen van de autoriteiten. Zelf nadenken, en zelf je koers bepalen, dat was zijn devies. Of de historische figuur Socrates werkelijk bestaan heeft is niet eens van belang. Wat van belang is is dat zijn geest blijft rondwaren en er eens in de zoveel tijd nieuwe rebellen opstaan die zich uitspreken tegen de gevestigde orde. Die de status quo bevragen en vastgeroeste principes overboord gooien.

Soms zijn het fictionele figuren, ontsproten aan het brein van eigenzinnige kunstenaars, zoals de rebelse Pippi Langkous, gecreëerd door de Zweedse schrijfster Astrid Lindgren. Een meisje dat haar leven precies zo inricht als ze dat zelf wil, wars van alle regeltjes en morele afspraken.

Maar vaker nog zijn het de makers zelf die rebelleren. Zoals Jacques Brel, die zijn woede over burgerlijkheid vervat in bijtende chansons als Les Bourgeois en Les Flamandes. Waar Franse chansons in Nederland nog wel eens een tuttig imago hebben, laten wij zien dat het in veel opzichten juist een genre was van rebellen, zoals ook de jonge garde chansonniers laat zien en horen.

In veel opzichten waren de chansonniers voorlopers van de Britse punkbeweging, die schopten tegen heilige huisjes en korte metten maakten met kapitalisme, consumentisme en koningsgezindheid.Dat punk not dead is laten vandaag de dag de vrouwen van Pussy Riot zien. Opgroeien in Moskou met de muziek van Britse punkers en nu de revolutie helpen ontketenen tegen het regime van Poetin, in messcherpe woorden en muziek. Socrates kan tevreden zijn.

erratum

Nadja van Pussy Riot heeft het in de aflevering over Diogenes Laërtius, die niets gepubliceerd zou hebben. Maar ze bedoelde Diogenes van Sinope, die masturberen in het openbaar het toppunt van wijsheid vond, en die ooit aan Alexander de Grote vroeg of hij even uit zijn zon wilde stappen. Diogenes Laërtius was een Romein die veel geschreven heeft over de Griek Diogenes van Sinope, dus de verwarring is begrijpelijk.

bonus

Bij de serie plaatsen we extra webonly video's. Zoals onderstaand filmpje waarin Dimitri Verhulst zich uitlaat over Pippi Langkous. Wat zit er verscholen in de wereldberoemde kinderserie?

leesvoer: longreads

Iedere week plaatsen we een longread bij de afleveringen van 'Made in Europe'. We trappen af met een verdiepend stuk over rebellie: 'Van Pippi tot Pussy Riot'.

luister: gedichten en reportages

VPRO's Nooit Meer Slapen haakt wekelijks aan bij de thematiek van Made in Europe. Verslaggever Emmie Kollau spreekt in het kader van het eerste thema 'rebellie' met uitgever en kunstverzamelaar Oscar van Gelderen. Want wat maakt rebellie nou zo aantrekkelijk? Luister hier de hele reportage.