Hallo,

Voor het eerst sinds lange tijd bracht ik weer eens een zomer door op het noordelijk halfrond.

Ik keek mijn ogen uit.

Rijdend door België en het noorden van Frankrijk zag ik uren achtereen uitgestorven straten en luiken voor de ramen. Alleen de steden waren druk en vol, hele winkelstraten, cafés en restaurants, zuchtend onder personeelsgebrek.

In Le Monde las ik verhalen over pushbacks bij Griekenland met medeweten van de hoogste bazen in Europa en tientallen dode migranten aan de Spaans-Marokkaanse grens.

Ik keek op van mijn krant en zag het continent dat die grensbewakers met geweld proberen te bewaken tegen een ambitieuze jeugd uit andere windstreken.

Hoogbejaard en uitgestorven.

Een krakende wagen.

In het Belgische tijdschrift Knack las ik een interview met ‘klimaatgeneraal’ Tom Middendorp, die waarschuwt dat klimaatverandering tot meer terreur kan leiden: ‘Mensen vluchten of ze vallen in handen van terreurgroepen.’ 

Als generaals buiten dienst waarschuwen voor terreur, moet je altijd een beetje opletten.

Wapenbedrijven verdienden in de afgelopen twintig jaar miljarden aan de war on terror met als voornaamste gevolg: meer terreur.

Wapenbedrijven huren vaak gepensioneerde generaals in om in praatprogramma’s te pleiten voor meer wapens. Praatprogramma’s verzuimen dan vaak om te vermelden dat de generaal-buiten-dienst tevens in dienst is van bedrijven die willen verdienen aan zijn pleidooi.

Medialogica maakte er deze geweldige uitzending over.

Zover ik kan nagaan is dat met Middendorp niet aan de hand.

In de afgelopen jaren wordt er veel gewaarschuwd voor klimaatvluchtelingen die naar Europa zouden komen. Eurocommissaris Frans Timmermans heeft er een handje van en zijn collega Jean-Claude Juncker ook.

Deze waarschuwing is al talloze malen door deskundigen weerlegd als een mythe.

Klimaatvluchtelingen zijn meestal boeren of andere plattelandsbewoners die veel te arm zijn om de tickets en smokkelaars naar Europa te betalen.

De meeste migranten en vluchtelingen die ik op mijn reizen tegenkom, komen uit de grote stad en niet zelden uit welvarende families.

Maar de link die Middendorp legt tussen klimaatverandering en gewapend conflict zag ik wel degelijk tijdens het maken van de volgende Frontlinie-aflevering.

Kenia ligt in het oog van die storm.

De hoorn van Afrika beleeft een van de ergste droogtes van de afgelopen veertig jaar.

Als gevolg daarvan sterven hun koeien en geiten massaal. Als je vanuit Nairobi naar het district Laikipia rijdt, zie je de karkassen overal in de berm liggen. Vaak in het zicht van hun redding.

Laikipia is wereldberoemd vanwege zijn natuurreservaten vol wilde dieren. Achter de hoge hekken van die reservaten was het gras groen. Herders kamperen langs die hekken om ’s nachts hun vee te kunnen laten grazen.

Het grootste stuk land in Laikipia is in handen van de Italiaanse schrijver Kuki Gallmann. Zij schreef begin jaren negentig de bestseller Ik droomde van Afrika.

Het dramatische verhaal over haar leven op het land, 400 vierkante kilometer groot, werd wereldwijd vertaald en verfilmd met Daniel Craig en Kim Bassinger in de hoofdrollen.

Wij ontmoetten Gallmann nadat ze voor de tweede maal was beschoten door zwaar bewapende herders op haar land. Ze overleefde de laatste aanslag ternauwernood.

Gallmann heeft de afgelopen jaren veel gedaan om de klimaatstress van de Kenianen rond haar land te verlichten. Ze liet groepen herders toe maar verloor al snel de controle over de situatie.

Het aantal koeien in het noorden van Kenia nam sinds 2000 toe met zestig procent. AK-47 machinegeweren zijn gemakkelijk te verkrijgen, het gebied grenst aan Somalië.

Die combinatie van klimaatverandering, overbevolking en overvloed aan wapens is levensgevaarlijk. In Kenia zagen we de ultieme consequentie van klimaatverandering: een gevecht van buur tegen buur om het laatste stukje leefbare land.

In Nederland wordt klimaatverandering nog vaak eufemistisch gebracht.

De verslaggever van dienst gaat al snel even een kijkje nemen in het overvolle zwembad en de stadsfontein. Maar als je over de grens kijkt is het grimmigste scenario al lang werkelijkheid.

Hier moet ik klimaatgeneraal Middendorp dan toch gelijk geven.

Jullie konden het hierboven al lezen: op donderdag 1 september hebben we een nieuwe Frontlinie-aflevering voor jullie. Daarin bezoeken we het reservaat van Kuki Gallmann en spreken we met de herders die daar omheen leven. Frontlinie: Uit de droom zie je donderdag 1 september om 20.25 uur op NPO 2.

Nog iets meer dan twee weken en het is zover: de eerste Frontlinie-bijeenkomst vindt plaats op dinsdag 6 september om 20.00 uur in de Tolhuistuin, Amsterdam. Daar kun je met ons en met elkaar in gesprek over de groeiende militarisering van ons (luxe) leven. We hebben nog plek, dus schrijf je in op frontlinie@vpro.nl.

• Het is alweer een jaar geleden dat de Amerikanen definitief terugtrokken uit Afghanistan en de Taliban opnieuw de macht naar zich toetrok. In een essay voor The Atlantic  blikt journalist Bushra Seddique terug op haar ontsnapping.
• Een nieuw seizoen Zomergasten levert altijd inspiratie op voor kijklijstjes. Zo liet econoom Sandra Phlippen een prachtige documentaire zien over de Brazilliaanse fotograaf Sebastião Salgado: The Salt of the Earth. Nog een kleine week te zien.
• Op het eerste oor is muziek niet de meest voor de hand liggende ingang tot de Mexicaanse drugsoorlogen, maar de podcast Idolo: the Ballad of Chalino Sánchez bewijst het tegendeel. Deze serie duikt in het leven van zanger Sánchez, de Godfather van het narcocoriddo-genre, oftewel de drugsballad.

Tot de volgende,
Bram Vermeulen