Vanochtend vroeg landde ik weer op Schiphol na twee weken reizen voor onze volgende aflevering. Nog nooit kwam ik zo sprakeloos thuis.

Kenia was de bestemming. Een verhaal over hoe droogte en klimaatverandering in dit deel van Afrika leiden tot (dodelijke) conflicten.

Ik heb gehuild, moet ik bekennen.
Om het grote verdriet dat dit conflict veroorzaakt.

Klimaatverandering klinkt als journalistenjargon, zo’n rondzingend woord als ‘hypotheekrenteaftrek’ of ‘werkloosheidscijfers’, een woord om op weg te zappen.

Pas in het vliegtuig besefte ik dat dit verhaal uiteindelijk om ‘thuis’ gaat, onze meest primaire behoefte tot overleving. 

De grond waarop je bent geboren of getogen, die verzwolgen wordt door overstromingen, droogte, of de dwingende noodzaak van anderen om te vluchten, naar jouw veilige haven. 

Dit is geen papieren verhaal, maar een verhaal van leven of dood, van wit en zwart, arm en rijk, die nu grote groepen mensen tegen elkaar op zet. 

We brachten dagen door in een gepantserde auto. We zagen mannen met AK-47’s proberen onze drone uit de lucht te schieten. We waren getuigen van een landbezetting.

Het is nog te vroeg om dat verhaal hier uit de doeken te doen. Dat zal ik na de zomer doen. Ik wil hier wel mijn twijfel delen over de bewering van veel hulporganisaties, klakkeloos overgenomen door veel kranten, dat de Russen nu ook verantwoordelijk zijn voor hongersnood in Afrika.

Ja, Oekraïne is een van de vijf grootste exporteurs van graan en tarwe. Ja, landen als Kenia zijn voor negentig procent afhankelijk van Oekraïne voor hun tarwe en graanimport. Ja, door de Russische blokkade van de Zwarte Zee kan dat graan de wereld niet over. 

Maar het belangrijkste voedsel ten zuiden van de Sahara is niet brood, maar maïspap.

Maïs zag ik in overvloed in Kenia. De hoofdstad Nairobi is omsingeld door groene velden. Ondanks de droogte in het noorden en oosten van het land. 

Maar dat was nooit het werkgebied van maïsboeren, daar is die grond te droog voor. Dat is herdersland. Hun koeien sterven nu massaal als gevolg van twee opeenvolgende jaren van droogte. 

En als gevolg van bevolkingsgroei en welvaart. Het aantal koeien in Kenia steeg in de afgelopen vijftien jaar explosief, met zestig procent. Daar is niet genoeg land voor.

Daar kun je de Russen niet de schuld van geven. 

Als gevolg van de oorlog in Oekraïne zijn wel de benzineprijzen en dus voedselprijzen de pan uitgerezen.

Maar dat is evengoed het gevolg van de internationale sancties tégen Rusland. En de spierballentaal van Europa en Amerika om zo snel mogelijk van Russische olie en gas af te geraken. Rusland is nog een veel grotere exporteur van graan en tarwe dan Oekraïne.

De term hongersnood is aan inflatie onderhevig en doet meteen denken aan Bob Geldof, Band Aid en zijn inzameling begin jaren tachtig voor Ethiopië met het belachelijke lied “Do They Know It’s Christmas”.

Ja Bob, ze weten heus wel wanneer het kerst is in Ethiopië, de bakermat van het christendom.

De hongersnood in Ethiopië was man made: de bewuste beslissing van de dictator Mengistu om de bevolking van de noordelijke provincie Tigray uit te hongeren.

Het ingezamelde voedsel van Bob Geldof kwam terecht bij Mengistu’s troepen, waardoor de oorlog tegen Tigray nog langer doorging.

Als je dan in 2022 toch een regering wil aanwijzen die direct verantwoordelijk is voor hongersnood, dan is het opnieuw de Ethiopische regering, van de Nobelprijswinnende premier Abiy Ahmed, die het afgelopen jaar opnieuw voedselkonvooien tegenhield, die op weg waren naar Tigray.

Ik ga hier niet de Russische blokkade van de Zwarte Zee witwassen. Dit is allemaal onderdeel van Poetins waan om de wereldorde te saboteren voor eigen gewin en ten koste van vele mensenlevens.

Maar de voedseltekorten in Afrika zijn evengoed het gevolg van hulporganisaties die er voor kiezen hun aandachtsveld te verleggen naar gebieden die meer in het nieuws zijn, zoals Oekraïne. En van Westerse regeringen die wel miljarden willen uitgeven aan wapens voor Oekraïne, maar de noodkreten uit Afrika negeren. 

Voedseltekorten in Afrika zijn ook het gevolg van grootschalige landjepik in het (koloniale) verleden. En meer recent door multinationals uit rijke landen die Afrikaanse grond gebruiken voor hun voedsel in eigen land of andere projecten.

Ik landde vanochtend op Schiphol met de film No Time To Die op mijn videoscherm. De James Bond-visie dat al het kwaad uit Rusland komt is heerlijk entertainment.

• ‘Ik ben een zwart monster en ik heb een laag IQ’. Het zijn de woorden die Afrikaanse kinderen in het Chinees inspreken voor een videoboodschap. In de bizarre documantaire Racism For Sale van BBC Africa Eye is te zien hoe het in China een trend is om gepersonaliseerde videoboodschappen naar elkaar te sturen. Vooral de video’s van Afrikaanse kinderen zijn populair en de boodschappen die ze in het Chinees moeten zingen of roepen, gaan van vrolijke verjaardagswensen tot ronduit racistische teksten. De video's worden voor tientallen euro's per stuk verkocht. Wie verdient hieraan en hoe gaan ze te werk? Na het verschijnen van de documentaire is een verdachte opgepakt.
   

• National Geographic maakte een uitgebreid verhaal over inheemse Noord-Amerikanen die streven naar soevereiniteit. Ze claimen hun land terug. De Tla-o-qui-aht bijvoorbeeld in Canada, hebben een groot gebied uitgeroepen tot tribaal park, waarmee ze het recht claimen om te regeren over het land wat hun toebehoort. Het artikel staat vol voorbeelden van inheemse stammen die het heft in eigen hand nemen om hun rechten te herstellen, aangevuld met prachtig beeldmateriaal.
   
• Het Amerikaanse hooggerechtshof maakte deze week een einde aan het landelijke recht op abortus. Het besluit zorgt voor grote protesten door het hele land. In ongeveer de helft van alle staten liggen al wetten klaar om abortus te verbieden of om het lastiger te maken abortus te krijgen. Talloze abortusklinieken moeten dicht of verhuizen. Journalist Karlijn van Houwelingen bezocht al voor de uitspraak van de rechter de laatste abortuskliniek van North-Dakota, die zich opmaakt voor sluiting, en sprak daar ook de anti-abortusbeweging. Luister haar reportage in Bureau Buitenland hier terug.

Tot de volgende!

Groet,
Bram Vermeulen