Voor de volgende uitzending kijken we naar andere enclaves, namelijk de forten die in de wildernis van Zuid-Afrika worden gebouwd. Aan de rand van het Krugerpark zijn in de afgelopen jaren alle veeboerderijen omgetoverd tot private wildparken.

Van de 65.000 koeien die er ooit liepen, zijn er nog geen tweeduizend over. 
Toen ik de editor voor het eerst die beelden liet zien en vertelde dat dit niet altijd zo is geweest, werd ze boos. Het dier was er toch voor de mens?
 
Op de voormalige boerderijen in Hoedspruit leven nu wilde dieren die veelal gekocht zijn op veilingen. Ze worden achter hoge hekken tentoongesteld aan toeristen uit Europa of Amerika, alsof de situatie altijd zo is geweest.

Die private wildparken worden vervolgens zwaar gefortificeerd met hoge hekken en particuliere bewakers.

‘Het idee hier is: dieren en witte toeristen binnen en zwarte mensen buiten,’ vertelde een goed ingelichte bron binnen het wildbeheer in de omgeving van Hoedspruit. 

Hij wilde niet op camera omdat de financiële belangen te groot zijn en de gemeenschap te klein is voor zijn kritiek. 

Zelfs de Saudische prins Salman heeft zo’n wildfort gebouwd in Zuid-Afrika. Zijn zwarte personeel mag alleen via tunnels het fort binnen.

Wij zoomden in op het Zandspruit Bush and Aero Estate, dat wordt ontwikkeld door de Nederlandse makelaar Gerrit Jan van de Grijn. Van de Grijn is een ontzettend aardige man, die ons maar al te graag zijn product liet zien. 

Hij bouwt tweehonderd villa’s én een hotel op duizend hectaren grond, waar giraffen, zebra’s, kudu’s en andere wilde dieren rondlopen. 

Hij is slechts een voorbeeld van het model dat rondom Hoedspruit aan de man wordt gebracht: ‘Een droomhuis in het wild, waarvan je niet meer wist dat het bestond,’ zoals het op zijn website staat.

Maar we kijken ook naar de andere kant, de achterdeur van die wildparken. Voor zwarte Zuid-Afrikanen is geen plaats in Hoedspruit.

Alleen aan de rand van de dorpskern ligt een krottenwijk tegen het treinspoor aangedrukt. ‘Zandspruit is alleen voor witte mensen. Wij zwarte mensen wonen hier,’ vertelden twee verschillende zwarte medewerkers die op Zandspruit werken. 

Ik las twee onderzoeken van Lerato Thakholi en Bram Büscher van de Universiteit van Wageningen waarin staat te lezen dat de witte landeigenaren fel gekant waren tegen goedkope huisvesting voor het zwarte personeel. Dat zou criminaliteit alleen maar in de hand werken. 

Dus het personeel moet nu iedere dag op de bus naar townships die veertig kilometer verderop liggen. Wie geluk heeft mag in een krot in Plastic View met uitzicht op het spoor.

We hoorden ook hoe zeker vierduizend huishoudens (ongeveer 30.000 zwarte Zuid-Afrikanen) eind jaren zestig, begin jaren zeventig van het land waren gedreven op en rond de plek waar nu het landgoed Zandspruit wordt ontwikkeld. 

De ouders van Albert Thabane werden zo op vrachtwagens weggereden naar de toenmalige Bantustans, de thuislanden voor zwarte Zuid-Afrikanen.

Over het land waarvan ze verjaagd zijn, zegt hij in onze uitzending: ‘Die plekken worden nu gebruikt als lodges. Ze verdienen geld aan ons land. Dat doet pijn.’

Deze informatie is vervelend voor de projectontwikkelaar en de investeerders. Gerrit Jan van de Grijn ontkende tijdens twee interviews dat er sprake is van een landclaim op zijn land. Ook deze website van een makelaarskantoor in Hoedspruit ontkent. 

Maar we kregen niet alleen de rechtbankpapieren te zien van de oorspronkelijke bewoners. We keken ook naar de Staatscoerant van 16 januari 2016, waarin de oorspronkelijke bewoners worden opgeroepen hun claim in te dienen. En er is het onderzoek van de Universiteit Wageningen. 

Voor de mensen die ooit op het land woonden en nu in townships zijn weggestopt, is de kous niet af. 

Ze worden in de uitzending allebei gehoord, als twee kanten van de muur die Zuid-Afrikanen nog altijd tot op het bot verdeelt.

Frontlinie: Groene Apartheid, wordt uitgezonden op donderdag 27 januari om 20.25 uur op NPO 2.

Op woensdag 12 januari moest ik via een videoverbinding getuigen voor de Vaste Kamercommissie voor Justitie en Veiligheid over de pushbacks die we in Griekenland en bij Lampedusa filmden. 

Ik luisterde intussen ook ademloos naar de andere getuigen die waren opgeroepen, zoals documentairemaker en Gouden Kalf-winnaar Els van Driel en een van de hoofdrolspelers in haar documentaire, Shadow Game. 

Ook medewerkers van The Border Violence Monitor Network, Artsen zonder Grenzen, Europarlementariër Tineke Strik en Frontex zelf werden gehoord. 

De hoorzitting duurde drie uur en zou wat mij betreft primetime op NPO 1 moeten worden uitgezonden, omdat nog nooit zo duidelijk is bewezen hoe excessief geweld aan Europa’s grenzen de norm is geworden.

• Bovenstaand beeld van dode giraffen In Kenya heb je laatst vast wel voorbij zien komen. De beelden werden het symbool voor de extreme droogte in Afrika. Die droogte maakt het niet alleen voor dieren lastig overleven, het zorgt ook voor een humanitaire crisis en toenemend etnisch conflict in Kenya. PBS News Hour doet verslag uit Wajir, een noordelijke provincie van Kenya en laat zien wat de gevolgen zijn voor dier en mens nu klimaatverandering de droogte alleen maar doet toenemen. Bekijk de reportage hier.

• Kidnapping is in Nigeria big business. Het gaat economisch slecht met het land en het ontvoeren van mensen is een nieuw verdienmodel. Correspondent Femke van Zeijl woont al jaren in de Nigeria en vertelt in Bureau Buitenland over verwaarloosde problemen die nu door het gebrek aan geld de kop op steken. Nigeria verdiende het meeste geld met olie, maar dat is veel minder waard geworden. De koers van de nationale munt de naira is de afgelopen jaren flink gekelderd en er is een groot tekort aan buitenlandse valuta. Dat zorgt weer voor problemen, want Nigeria is bijvoorbeeld voor voedsel en medicijnen aangewezen op import. 
   
• Ook al is er oorlog in je land, er moet gevoetbald worden. Daniël Ekonde schrijft op de website van New Frame wat de deelname van Ethiopië aan de Africa Cup Of Nations voor het land betekent en hoe er ondanks het conflict in Tigray, toch gevoetbald werd. Zo zorgde de Ethiopische voetbalbond ervoor dat spelers uit Tigray tijdelijk konden spelen bij clubs in andere delen van het land. 

 
Laat ons weten wat je van de uitzending vond. 

Groet, 
 
Bram Vermeulen