Toen we eind mei een grote groep Afghaanse vluchtelingen tegenkwamen die ernstig waren mishandeld aan de Bulgaars-Griekse grens en dat op televisie lieten zien, kregen we veel post.  

Sommige kijkers waren geschokt, maar er kwamen ook mails van kijkers die zich afvroegen waarom ik de Afghanen zelf niet in elkaar had geslagen. 

 ‘Heb je geen verantwoordelijkheid ten opzichte van je eigen overheid’, vroeg iemand, die graag had gezien dat ik persoonlijk de grenspolitie had geholpen bij zo’n pushback.  

‘Wanneer we die duizenden miljoenen migranten gaan toelaten straks, vernietigen we onze eigen maatschappij en wordt het net zo'n chaos als in Afrika of in elk islamland’, schreef iemand uit Friesland.​​​​​​

Ik moest denken aan die mails toen deze week in Nederland het debat over Afghanistan losbarstte. 

Na de eerste zorgen die er waren over de snelle inname van Kabul door de Taliban en de gevolgen voor de bevolking, ging het al snel weer over onszelf en onze angsten.

‘De vluchtelingenstroom mag Europa dit keer niet bereiken’, kopte de Volkskrant onder een foto van een Amerikaans legertoestel, waar 650 Afghaanse vluchtelingen op de vloer zaten. ‘Europa vreest migrantenstroom’, schreef Trouw over de volle lengte van de voorpagina. 

In onze laatste uitzending was te zien hoe Griekenland een stalen muur bouwt om te voorkomen dat vluchtelingen via Turkije Europa bereiken.

Deze week begonnen ze met het uitbreiden daarvan. Langs de grens met Turkije en Bulgarije komt nu een hek van prikkeldraad om een nieuwe stroom Afghaanse vluchtelingen tegen te houden.

‘If you don’t want refugees, stop making them’, twitterde Sana Saeed, commentator voor Al Jazeera. 

Touché. 

Ik vond het opvallend hoe in het parlement de focus kwam te liggen op het redden van uitsluitend die Afghanen die hand- en spandiensten hadden verleend aan Defensie, hulporganisaties of media.

Onze Afghanen dus. Daarmee werd het onderscheid gerechtvaardigd tussen goede en slechte vluchtelingen, wie welkom was en wie niet. 

Onder de 93 Afghanen die wij aan de Griekse grens tegenkwamen, waren geen tolken, dus volgens die redenering hadden mijn boze brievenschrijvers gelijk: allemaal terugduwen. 

Door de focus te leggen op alleen die Afghanen die de westerse interventie hadden gesteund, werden politici verlost van de grotere verantwoordelijkheid voor de Afghaanse oorlog. 

Dat is wat twitteraar Sana Saeed bedoelde: als je je met een ander land wil gaan bemoeien, reken dan op de gevolgen. 

Nederland en andere Europese legers deden gewillig mee aan de Amerikaanse wraakcampagne na 11 september. Afghanistan moest gestraft worden voor het onderdak geven aan de bedenkers van de aanslag. 

De politici van de partijen die hierin meegingen hadden in 2001 al kunnen bedenken dat vluchtelingen doorgaans het spoor terug volgen van hun bezetters. 

De meeste migranten in Parijs komen uit voormalige Franse koloniën in West-Afrika. De meeste migranten in Londen komen uit de meer dan 50 koloniën die het Britse Rijk er op na hield. 

Het beste Nederlandse voorbeeld: de stad Culemborg, bekend om de vele vluchtelingen uit de Molukken. Culemborg is ook de geboorteplaats van Jan van Riebeeck, die in 1652 naar Kaapstad voer en van daaruit naar Batavia. 

De Molukkers volgden letterlijk zijn voetsporen terug. Mocht je ooit in Culemborg komen: er zit een piepklein Jan van Riebeeck-museum boven een makelaar, die de sleutel heeft. 

Bij zo’n grote nieuwsgebeurtenis is het altijd goed zoeken naar degenen die het gebied in kwestie echt goed kennen. De Nederlandse journaliste Bette Dam schreef dit geweldige stuk in De Groene Amsterdammer. 

Ze schetst hierin heel knap het probleem van het perspectief op Afghanistan dat ook deze week weer terugkwam. Dat is het perspectief van de generaals (buiten dienst) die ons 20 jaar geleden vertelden dat een invasie in Afghanistan een goed idee was.  

In dat perspectief werd de Taliban op één hoop gegooid met alle vijanden van het westen en werd de Afghanen zelf niets gevraagd. Toen de Taliban zich eind 2001 wilden overgeven, was de Amerikaanse regering niet geïnteresseerd in onderhandelingen. 

Het Witte Huis wilde een vijand, geen partner. 

In de meest gehoorde analyses van de afgelopen dagen werd niet die weigering gezien als het westerse falen in Afghanistan, maar enkel het falen van de inlichtingen in de laatste dagen, die deze chaos niet had zien aankomen. 

Alsof het idee achter het project een goed idee was, maar alleen de uitvoering ervan faalde. Dit artikel herinnert eraan hoe zo de hele Afghaanse oorlog dreigt te worden witgewassen. 

De Amerikaanse terugtrekking uit Afghanistan wordt in Afrika met zorg gevolgd door andere landen met veel buitenlandse troepen.

De VS besloten eerder al Somalië te verlaten. Daar hebben de Amerikanen jarenlang vanuit de lucht een drone- oorlog gevoerd tegen Al Shabaab. Alleen daarom gaat de vergelijking met Afghanistan mank, maar zorgen zijn er wel.

Ook in Mali volgen ze de ontwikkelingen in Afghanistan, omdat de Franse president Emmanuel Macron eerder al aankondigde de Franse troepen te willen terugtrekken. 

Een frontlinie die door al het nieuws uit Afghanistan werd vergeten is Haïti. Nadat daar begin juli president Jovenel Moïse werd vermoord door huurlingen, kreeg het land vorig week een grote aardbeving te verwerken. 

Meer dan 2100 doden zijn nu geteld en tienduizenden mensen zijn dakloos geraakt. Als je naar die cijfers kijkt, heeft Haïti veel meer nieuwswaarde dan de machtsovername in Afghanistan. Maar Haïti gaat niet over ons, dus dat werd weggemoffeld in de journaals.

• Wie meer wil weten over de achtergrond van Afghanistan, kan ik de serie ‘Afghanistan: The Wounded Land’ aanraden. In vier afleveringen wordt veertig jaar Afghaanse geschiedenis verteld, vanuit de perspectieven van mensen die een beslissende rol speelden. Van een paradijs voor hippies in de seventies, tot een land geteisterd door burgeroorlog en terrorisme.
• Na de val van Kabul maken de EU en Turkije zich zorgen over Afghaanse vluchtelingen die mogelijk hun kant op komen. Bureau Buitenland sprak er over met Eurazië-deskundige Isa Yusibov. 
• Journaliste en Afghanistan-kenner Bette Dam, die ik hierboven al even noemde, was deze zomer ook te gast bij de podcast De Dag om te praten over het einde van de oorlog in Afghanistan. Ze vertelt hoe we vochten tegen een vijand die niet bestond.

Tot de volgende.

Groet,
Bram