Welke gevolgen heeft de groeiende vraag naar vlees in China voor het Amazonegebied? En wat doen Braziliaanse boeren in Mozambique met hun soja? Op deze vragen zoekt de documentaire Soyalism antwoord die zondag in première gaat op het IDFA.

Over de hele wereld wordt er ingespeeld op de groeiende vraag naar vlees, met name uit China. Varkens worden zo efficiënt mogelijk vetgemest, ten koste van lokale bevolking, kleinere boeren en het Amazoneregenwoud. De IDFA-documentaire Soyalism volgt de gehele productieketen van de varkensindustrie. Soja-deskundige Luc Vankrunkelsven van stichting Wervel bekeek de film alvast voor Bureau Buitenland.

Soyalism begint in het hart van de Amerikaanse varkensindustrie: North Carolina. Grote vleesbedrijven kopen omwonenden uit om plaats te maken voor megavarkensstallen Steeds meer grond komt zo in handen van een kleine groep bedrijven. 'De invloed van deze megabedrijven neemt alleen maar toe’, stelt Vankrunkelsven, 'zoals het Amerikaanse bedrijf Smithfield dat in de documentaire wordt uitgelicht. Hun grootschalige model wordt nu geëxporteerd naar andere landen zoals China en Polen. Ook daar spelen problemen met waterverontreiniging zoals je die in de VS ziet.'

© Yasuyoshi CHIBA / ANP

Grootgebruiker in gif

Ook in Brazilië, waar soja op grote schaal wordt verbouwd voor veevoer, spelen grote problemen. ‘Vooral door de hoeveelheid gif die gebruikt wordt', zegt Vankrunkelsven. ‘Vergeet niet dat er 15 liter gif per hectare wordt gebruikt. Brazilië is wereldwijd koploper in het gebruik van pesticides. Gif wordt vanuit vliegtuigen over het land gesproeid, naast een sojaveld wil je echt niet wonen.’

© Sojalism archief / sojalism archief

 Luc Vankrunkelsven schreef het boek De kikker die zich niet laat koken. Klimaat in beweging en doet al bijna dertig jaar onderzoek naar Braziliaanse grootschalige landbouw. Hij zag grote delen van de Amazone en de Cerrado veranderen in soja-monocultuur. Dat laatste savannegebied blijft vaak onderbelicht: ‘Terwijl dat ecosysteem al meer dan 45 miljoen jaar oud is', aldus Vankrunkelsven, 'het Amazonegebied is daarmee vergeleken eigenlijk een vrij recent bos. Juist in de Cerrado gaat het nu goed mis, hier speelt sojateelt een grote rol.'

© Craig Lassig

Nederlandse slachthuizen in China

In de documentaire vertelt een woordvoerder van een hypermodern slachthuis in China bijvoorbeeld trots dat er zeshonderd varkens per uur worden geslacht. Dit gebeurt met techniek uit Nederland.

Maar de rol van Nederland is ook al groot aan het begin van de productieketen, vertelt Luc Vankrunkelsven: 'Rotterdam is belangrijk als invoerhaven voor veevoer voor varkens, kippen, runderen in Nederland en Vlaanderen.’

Ook investeren Nederlandse bedrijven al jaren in de aanleg van infrastructuur rondom havens in Brazilië. De aanleg van bijvoorbeeld treinsporen gaat ook ten koste van de Amazone. 'We moeten die soja opeten in plaats van via het dier. Dat zou een hoop schelen', meent Vankrunkelsven.

De documentaire 'Soyalism' gaat zondag 18 november in première op het IDFA. Wilt u deze film gaan bekijken? Bestel dan via de app of op idfa.nl een kaartje met de code BB18DOC en krijg 2,50 korting.