VPRO-programmamaker Tom Klaassen over On Stage

‘Of we een programma konden bedenken waarmee de culturele sector geholpen zou zijn,’ vertelt Tom. ‘Een vraag die je natuurlijk heel goed aan de VPRO kunt stellen als je een programma wilt met hart voor cultuur en waarin alle kunstvormen aan bod kunnen komen. De vorm die collega-programmamaker David Kleijwegt en ik vervolgens bedachten, was avontuurlijk genoeg om bij de VPRO onder te brengen. Maar een lege concertzaal, zonder publiek; dan staat een band er na een optreden ook zo lullig bij. Met het idee om iedereen in hetzelfde rondje op te laten treden zodat ze elkaars publiek zouden zijn, hebben we dat ondervangen.’

Anders dan in de meeste programma’s koos niet de redactie, maar de hoofdgast wie er naast hen nog meer zou optreden. Tom: ‘Mensen voelden zich bijzonder omdat ze werden gekozen door een vakgenoot. Dus ik belde altijd uit naam van een andere artiest; "hij/zij wil jou graag in de line-up hebben", dat vonden mensen eervol.’

‘Waar wij – David, Nadia (Moussaid, die het programma presenteerde, red.) en de redactie en ik – erg van onder de indruk waren en wat we niet hadden voorzien, was de hele bijzondere sfeer die op de opnamedagen heerste. Gewoon vanwege de situatie. Je moet je voorstellen, iedereen die bij On Stage op het podium stond, had al ruim een jaar niet kunnen optreden, elkaar al die tijd niet gezien en de sfeer backstage moeten missen. Voor bijna iedereen was het de eerste keer dat ze weer konden optreden, wat het bijzonder en emotioneel maakte. We hadden een strak opnameschema waarin we twee keer vier dagen achter elkaar afleveringen opnamen. Aan het einde van die draaidagen lagen we helemaal van de mat af.’

‘Ik had nog wel ik-weet-niet-hoeveel afleveringen willen maken. Dat was natuurlijk een beetje een wrange luxe waar we mee te maken hadden; iedereen kon. Iedereen had tijd en die situatie krijg je nooit meer terug. We hebben natuurlijk geprobeerd een beetje balans aan te brengen wat betreft alternatief en populair, divers, man/vrouw enzovoorts en dan zijn 8 afleveringen heel weinig. Ik had er bijvoorbeeld dolgraag nog eentje gemaakt met Anouk, Barry Hay, Huub van der Lubbe of Sevdaliza. En ik had ook graag een uitzending met Pierre Bokma willen maken of Adelheid Roosen of een ander acteerkanon.’

‘Het leukste werkte het eigenlijk als er een hele verassende breedte in zo’n aflevering zat. Bijvoorbeeld met Henny Vrienten die Hang Youth uitnodigde, of Danny Vera het Rosenberg Trio, dat verwacht je eigenlijk net niet. Dat is heel leuk, een beetje een Zomergasten-idee: ‘oh, houdt hij daarvan, dat had ik niet gedacht’. We kwamen er vrij snel achter dat het ‘t beste werkte om het zwaartepunt op muziek te laten liggen maar voor de rest waren onze hoofdgasten wel echt vrij in hun keuze.’

‘Ik vond het heel bijzonder om On Stage te maken. Veel mensen zeiden dat we er een wekelijks programma van moesten maken, maar daar ben ik het niet mee eens. Dan ben je afhankelijk van de agenda en schema’s van artiesten. Dat het programma werd gemaakt in zo’n uitzonderlijke situatie, dat maakte het uniek en gaf het zo'n bijzondere sfeer. Wat wel heel goed zou kunnen is dat je er een Zomergasten-achtig karakter aan geeft. Een aantal afleveringen per jaar, die je goed voor kunt bereiden. Dat zou ik zo willen maken. Wat dat betreft klopte het wel.’

‘Ik denk niet dat we dit ooit hadden kunnen maken in een normale situatie. Zo hebben we het plan in drie dagen in elkaar gedraaid en dat hebben David en ik bewust heel open en breed gehouden. Mensen zeggen dat bij Jools Holland ook altijd, "het is zo eenvoudig in opzet". Bij On Stage is dat ook zo, het ziet er heel eenvoudig uit, maar er is wel veel uitgedacht. Eigenlijk is het best wel een ingewikkeld programma en het meeste daarvan is ontstaan nadat het eigenlijk al gehonoreerd was. Dus we hebben ongekend veel vrijheid gekregen.’

‘Wat ook echt, echt fantastisch was; we konden die mensen betalen! Eigenlijk zou dat altijd moeten maar daar ben ik met andere cultuurprogramma’s vaak tegenaan gelopen, dat dat niet kon. Terwijl het gewoon arbeid is die ze verrichten. Iemand die een brood voor je bakt, betaal je daar toch ook voor? Waarom dan niet als iemand een liedje voor je komt spelen? We hebben met de producer tot op de komma zitten rekenen; hoe kunnen we het programma zo goedkoop mogelijk maken zodat er zoveel mogelijk over blijft voor de artiesten? Dat vond ik heel fijn, dat we alle mensen die bij ons kwamen optreden een fatsoenlijke gage konden betalen.’

‘Met wat geld uit de vereningspot konden we extra bijzondere optredens realiseren. Danny Vera met een band van zestien mensen bijvoorbeeld. Maar ook een vleugel laten komen, of een batterij aan elektronica met een eigen geluidsman. Zonder dat extra budget hadden we iedereen met een iets afwijkend verzoek "nee" moeten verkopen en dat was zonde geweest. Nu hadden we die mogelijkheid wel en dat was echt gaaf!’

‘Ik heb nog nooit meegemaakt dat, en dat komt waarschijnlijk ook door de situatie, zowel kijkers, als critici, als artiesten, als collega’s van de VPRO, zo unaniem enthousiast waren over een productie. Dat is natuurlijk een heel groot compliment voor de groep mensen die het gemaakt heeft.’