‘Seks is dé drijfveer,’ zegt Paul Verhoeven, een van de filmers die begin jaren zeventig het bloot in de Nederlandse film introduceerden.

Andere tijden
NPO 2, 21.20-22.00 uur, 22 september

Het is een veelgehoorde klacht over Nederlandse films: waarom moeten er altijd blote borsten en billen in? Aan de vooravond van het Nederlands Film Festival blikt Andere tijden terug op de tijd dat deze trend werd ingezet, de vroege jaren zeventig. Een van de ‘hoofdschuldigen’ is Paul Verhoeven, die in die tijd met Wat zien ik?, Turks fruit en Spetters het nodige naakt de zaal in slingerde. We belden met de cineast en vroegen hem naar de ontwikkeling die hij doormaakte als filmer van seks en bloot.
 
Zat er in die tijd meer bloot in Nederlandse films dan in bijvoorbeeld Franse of Italiaanse?
Verhoeven: ‘Ja, dat denk ik wel. Ik weet niet hoe het in andere landen was, maar de seksuele vrijheid in Amsterdam was groot. Verder was de seksgolf in de cinema natuurlijk voorbereid door schrijvers als Jan Wolkers, Jan Cremer en Albert Mol. Maar je kunt zelfs teruggaan tot de schilderijen van Jeroen Bosch, waarop ook al van alles expliciet te zien is. Wij hebben in Nederland niet zo’n cultuur van dingen mooier maken of verhullen. Wim Verstappen en Pim de la Parra vonden dat je gewoon een erectie moest laten zien en dat deden ze, in Blue Movie (1971). Toen ik in 1973 Turks fruit ging verfilmen vond ik dat ik geen recht zou doen aan Wolkers als ik een brave film zou maken. Seks is bij Wolkers heel natuurlijk en zo zie ik dat zelf ook. Maar dat wil niet zeggen dat Turks fruit pornografisch is. De film bevat eigenlijk geen enkele opwindende scène! Het verhaal gaat over de liefde tussen een man en een vrouw. Daarom is de seks heel speels in die film. Mensen herinneren zich vooral Monique van de Ven die zich naakt op Rutger Hauer laat vallen. Dat is eigenlijk geen seks maar romantiek.’ 

De film bevat eigenlijk geen enkele opwindende scène!

Paul Verhoeven over Turks Fruit
Hebt u sindsdien een ontwikkeling doorgemaakt in hoe u bloot filmt ? Basic Instinct (1992) is een stuk ‘erotischer’, in de zin van opwindender, en complexer gefilmd dan Turks fruit.
‘Ja, want in Basic Instinct gaat het niet om liefde, maar om seks en manipulatie. Daarom heb ik de seks daar anders gefilmd. Maar ondanks alle seks die erin zit is Basic Instinct vooral een thriller, want het gaat erom of ze nou die ijspriem gaat pakken om hem te vermoorden of niet!’
 
Verklaart dat ook dat Basic Instinct wel een kassucces was en Showgirls niet, terwijl het beide films waren met veel bloot ? 
‘Ik was even verbaasd over het succes van Basic Instinct als over het aanvankelijke fiasco van Showgirls. Voor Amerikanen zat er ongekend veel seks in Basic Instinct, maar ze kwamen er massaal voor naar de bioscoop. Showgirls daarentegen was kennelijk te cynisch voor de Amerikanen. Er zaten heel veel blote borsten in, maar erotisch was het eigenlijk niet. Bloot is in die film koopwaar…’
 
U lijkt in elk geval nog niet uitgekeken op seks en geweld, want u hebt net een nieuwe film gedraaid met Isabelle Huppert, Elle, over een vrouw die verkracht wordt en daarna een seksuele relatie begint met haar verkrachter… .
‘Tsja, dat ik nu die film maak is vooral omdat ik door een Franse producent gevraagd ben het boek Oh… van Philippe Dijan te verfilmen. Maar hij zal wel een reden hebben gehad om mij te vragen! Ook nu weer heb ik geen idee hoe de film ontvangen zal worden. We zullen het zien wanneer hij in première gaat, volgend jaar in Cannes.’