Wie is de modekoningin van de twintigste eeuw? Gabrielle Chanel of Elsa Schiaparelli?

Close Up
NPO 2, 23.00-0.00 uur
Nergens wordt smeriger gestreden dan in de slangenkuil der mode. De strijd tussen ontwerpsters Gabrielle ‘Coco’ Chanel en de Italiaanse Elsa Schiaparelli bevestigt dit verrukkelijke cliché. In Chanel versus Schiaparelli zien we hoe modekampioene Chanel in 1934 felle concurrentie kreeg uit onverwachte hoek. Niet de Franse Chanel, maar de Italiaanse Schiaparelli sierde de cover van Time Magazine. In datzelfde blad werd Schiaparelli ook voor het eerst een ‘genie’ genoemd.
In de sappige documentaire vertellen Marisa Berenson, kleindochter van Schiaparelli, en Claude Delay, goede vriendin van Chanel, over de bitterste rivaliteit van de twintigste-eeuwse mode. Eveneens aan het woord komen hedendaagse experts, zoals de hoofdredacteur van de Engelse Harper’s Bazaar en ontwerper Karl Lagerfeld. Bij dezen alvast een voorproefje van het treffen Chanel vs. Schiaparelli in drie rondes. 
Jeugd
Ieder genie kent een belabberde kindertijd en – daaruit voortvloeiend – een nog beroerder liefdesleven. Chanel groeide op in een arm en liefdeloos gezin, en verloor haar grote, buiten de pot pissende liefde bij een auto-ongeluk. Schiaparelli had aristocratische ouders die voornamelijk met zichzelf bezig waren en haar dwongen te trouwen met een rijke, dikke Rus met griezelige kraaloogjes en – houd u vast – een ringbaardje. Schiaparelli weigerde, en loopt daarmee één punt mis (1-0).
 
Ontwerp
Schiaparelli maakte speelse, artistiekerige mode in complete tegenstelling tot Chanels sobere luxe. Met Schiaparelli’s trompe-l’oeil-truitjes, schoenen van apenhaar, een zouavebroek gemaakt van shocking-pink crêpe of hoedje in de vorm van een omgekeerde pump maak je de blits op feesten en partijen. Wat betreft begerenswaardig-voor-dagelijks-gebruik blijft het bouclé Chanel-pakje onovertroffen (2-0).
Clientèle
De klantenkring van de zwaargewichten met maatje 34 bestond uit dezelfde rijke dames. Dat is natuurlijk vragen om problemen. In Vogue poseerde Chanels vaste klant Wallis Simpson, de hertogin van Windsor, in de in samenwerking met Salvador Dalí gemaakte kreeftenjurk van Schiaparelli. Toen Chanel de betreffende fotoreportage onder ogen kreeg, werd ze naar verluidt net zo rood als het trendy schaaldier (2-1).
 
Besluit
In de onlangs verschenen biografie over Schiaparelli (schrijfster Emma Baxter-Wright doet ook een boekje open in de documentaire) valt te lezen dat Chanel ‘dat Italiaanse mens’ eens doodleuk in de fik stak. Op een gekostumeerd bal – Chanel was gekleed als zichzelf, Schiaparelli als een surrealistische dennenboom – vroeg de Française Schiaparelli ten dans. Vervolgens heupwiegde ze haar vals richting een brandende kaars, zodat het vlamvattende icona della moda afgeblust moest worden met champagne en bruiswater (3-1). Sindsdien mag Coco zichzelf niet alleen modekoningin noemen, maar ook de ontwerpster die we het minst graag in een donker steegje tegenkomen.