Nooit meer slapen
NPO Radio 1, 0.00-2.00 uur
Is het de herkenning van het verdriet? Leedvermaak? Of juist medelijden? Hoe het ook zij: aan stukgelopen relaties kleeft een fameuze aantrekkingskracht. En opmerkelijk genoeg gaat de aandacht dan vaak niet uit naar de liefdesrelatie zelf, maar vooral naar het kille einde. In de wereld van de popmuziek bestaat bijvoorbeeld het werkwoord ‘Taylor Swiften’. De Amerikaanse Taylor Swift – popzangeres, professioneel ‘girl next door’ – zet haar zelfgeschreven liedjes in om ex-vriendjes eens flink de oren te wassen. Swift heeft inmiddels een waslijst aan bekende ex’en, die stuk voor stuk bezongen worden nadat de relatie is verbroken. Ze zijn allemaal door Swift (verkooptechnisch) succesvol gepiepeld. Ze zijn, zogezegd, ‘ge-Taylor Swift’.
Ook binnen de hoge cultuur lijdt men met enige regelmaat aan een gebroken hart. En ook in die contreien is het geen uitzondering dat liefdesverdriet kunst wordt, en dat daarbij de strikte scheiding tussen wat privé en wat publiek is volledig aan flarden gaat. Schrijver, essayist en recensent Atte Jongstra werd enkele maanden geleden ‘ge-Ingrid Hoogervorst’. Schrijfster Hoogervorst schreef een sappig boek met de toepasselijke naam Privédomein. In deze huwelijksroman bespreekt ze haar zeventien jaar durende liefdesrelatie met Jongstra, die in 1995 begon – na het Libris-diner – en werd beëindigd in 2012 op een terras in het Vondelpark.
‘En nu maar hopen dat Jongstra zich zal houden aan de belofte die hij Hoogervorst deed bij hun gesprek in het Vondelpark, om geen wraakroman te gaan schrijven. Eentje lijkt me voorlopig wel genoeg,’ schreef literatuurrecensente Janet Luis in NRC Handelsblad over het boek.
In Worst, de nieuwste roman van Jongstra die eind oktober is verschenen, komt naar verluidt zijn verbroken huwelijk met Hoogervorst toch aan de orde. Of het een wraakroman is, is afwachten. Zelf stelt de schrijver in een interview met de Leeuwarder Courant uitdrukkelijk dat het boek niet alleen gaat over zijn relatieperikelen. Het Parool kon de zuigkracht van een liefdesrelletje niet weerstaan en kopte: ‘Jongstra slaat terug met Worst’.
De exacte inhoud van zijn nieuwste roman zal de Worst-auteur vannacht toelichten in Nooit meer slapen, waarin hij hoofdgast is. Uit de korte beschrijving van het boek blijkt dat het gaat om een ‘hoogst autobiografische, geïllustreerde roman’. Worst gaat over hoe Jongstra zijn leven weer op de rit krijgt na het stranden van zijn huwelijk. De liefde voor worsten – van bloed- tot grilworsten en van saucijzen tot salami – is het hoofdingrediënt. Worst biedt ook een podium aan alle literatuurgrootheden – van Goethe tot Nietszche en van Schiller tot Kafka – die net zo van worst hielden als Jongstra. Als onderwerp minder smeuïg dan wraak, maar wellicht niet minder zoet.
Nooit meer slapen-presentator Pieter van der Wielen staat verder stil bij Jongstra’s oeuvre. Jongstra debuteerde in 1985 met De Multatulianen, en inmiddels bestaat zijn werk uit ongeveer vijfentwintig afzonderlijke titels. In 1990 ontving hij de Geertjan Lubberhuizenprijs voor De psychologie van de zwavel. In 1996 won hij de Jan Greshoffprijs voor Familieportret.