Woord, het VPRO-programma met ‘ongehoord mooie radioverhalen’, brengt vanavond een Ode aan de mislukking. ‘De wissel van Sven Kramer op de 10.000 meter in Vancouver, de vliegpoging van Franz Reichelt vanaf de Eiffeltoren in 1912, Viagra: een medicijn tegen pijn op de borst, allemaal briljante mislukkingen,’ aldus het persbericht van het programma. ‘Briljante mislukkingen,’ dat klinkt ietwat paradoxaal. Of Sven Kramer zijn misgelopen zege op de Olympische Spelen van 2010 als briljant zou kwalificeren, is zeer de vraag. Strikt genomen was het ook niet zijn mislukking, maar die van zijn coach Gerard Kemkers, die hem de verkeerde baan op stuurde. En of Franz Reichelt zijn vliegpoging briljant vond heeft niemand hem kunnen vragen; hij viel te pletter. Alleen de oorspronkelijk als medicijn tegen angina pectoris ontwikkelde penisversterker Viagra zou je een briljante mislukking kunnen noemen, al was het vooral het resultaat van serendipiteit. Over briljante mislukkingen gesproken, er bestaat een Instituut voor Briljante Mislukkingen, dat een Briljante Mislukkingen Award uitreikt. Dit ‘instituut’ noemt Columbus het voorbeeld van een briljante mislukkeling, omdat hij een vaarroute naar India zocht en in plaats daarvan Amerika ontdekte.
Sommige verhalen over mislukkingen zijn interessanter dan het zoveelste succesverhaal.
Waar komt die huidige populariteit van het mislukken toch vandaan? Misschien uit het feit dat er tegenwoordig zoveel mislukt. Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat vorig jaar 12306 faillissementen werden uitgesproken, tien procent meer dan in 2012 en het hoogste aantal sinds de start van de waarneming in 1951. Maar in media die zich op ondernemers richten, zoals Het Financiële Dagblad en Business News Radio, lees en hoor je voortdurend dat failliet gaan helemaal niet erg is – daar leer je van. In Amerika, het grote voorbeeld in die kringen, zou je juist respect krijgen als je failliet gaat. Zeker nooit de openingsscène van de film Patton gezien, waarin George C. Scott, voor een beeldvullende Amerikaanse vlag, zegt: ‘Americans hate a loser with a smile. The mere thought of losing disgusts them.’ Kijk, that’s the right stuff! Niks geen zesjescultuur van een eervolle derde plaats in Brazilië. ‘Zijn mislukkingen erg?’ vervolgt het persbericht van Woord. ‘Zijn verhalen over mislukkingen niet duizend keer interessanter dan het zoveelste succesverhaal?’ Mogelijk, maar misschien worden verhalen over mislukkingen interessanter gevonden dan succesverhalen, omdat de meeste mensen zich makkelijker identificeren met mislukking dan met succes. En neigen tot leedvermaak.