Je bent zo jong als je je voelt. Niet te veel blijven denken aan alle kwalen en gebreken van je oude dag, want hoe zelfstandiger, hoe beter het leven.

Krasse knarren
Nederland 1, 20.30-21.25 uur

Ouderdom komt met gebreken. Maar waarom uitgaan van het gebrek en niet van wat iemand nog wel kan? Ouderen zijn oud, niet (per se) invalide. Ze kunnen nog behoorlijk wat. Volledige verzorging? Laat ze zelf eens de handen uit de mouwen steken. Een driegangenmaaltijd voor een gezelschap gaat wat te ver, maar een eitje bakken of een kopje thee zetten moet toch kunnen. Wie zich jong(er) voelt, doet ook meteen jong(er), al is jong na een bepaalde leeftijd een relatief begrip. Begin jaren tachtig bedacht de Amerikaanse sociaal psycholoog Ellen Langer een experiment (‘counterclockwise’) om te kijken of mensen door terug te gaan naar een tijd waarin ze nog jong en actief waren zich ook geestelijk en lichamelijk weer beter gingen voelen en gedragen. Het werkte. Op ditzelfde principe is het programma Krasse knarren van omroep Max (en de BBC-versie The Young Ones, waar Langer zelf aan meewerkte) gebaseerd. Een week lang verblijven vijf oudere bekende Nederlanders in een villa die de helemaal is ingericht zoals in hun hoogtijdagen. Dit derde seizoen zijn dat onder anderen Hans van der Togt (66, presentator) en Trea Dobbs (67, zangeres). En belangrijk onderdeel van het experiment is dat de gasten zich geheel zelfstandig moeten zien te redden.

In de praktijk van de ouderenzorg zijn de ideeën van Langer (en anderen die volgden) natuurlijk ook niet onbekend. Directeur Jan de Graaf van de Zeeuwse zorgorganisatie wvo Zorg vertelt dat het belangrijk is dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig blijven. ‘Als je iets niet meer doet, betekent het na een bepaalde leeftijd dat je het voor eeuwig kwijt bent. Use it or lose it. Een ander experiment van Langer toonde aan dat mensen die een doel hebben, verantwoordelijkheid voor iets krijgen, een hogere kwaliteit van leven hebben. Een zinvolle besteding van de dag máákt mensen niet beter, maar houdt ze in ieder geval wel beter. Maar het belangrijkste is misschien wel dat je een sociale omgeving behoudt. Bij veel oudere mensen verminderen de contacten met de buitenwereld, daardoor neemt het gevoel van welbevinden af. Dat ga je uiteindelijk ook in je lichaam merken. Krasse knarren toont heel mooi aan dat het positieve effecten heeft wanneer mensen meer verantwoordelijkheid voor elkaar krijgen (voor elkaar gaan koken, wandelingen met elkaar maken). Het sociale aspect en zelfredzaamheid zijn belangrijk.’

De grote grijze massa van babyboomers die weigeren om oud te worden, moeten dus vooral zo lang mogelijk zelfstandig en betrokken blijven.