Fotojournalist Jerry Lampen: ‘Vijftig procent van de verhalen komen uiteindelijk van de fixer.’

De Doc 40: Fixer: The taking of Agmal Naqshbandi
HollandDoc24, vrijdag, 22.24-23.39 uur

Het is 2006. De Amerikaanse journalist Christian Parenti en zijn Afghaanse chauffeur hobbelen over een drukke, stoffige weg in Afghanistan. Parenti wil een reportage maken over de groeiende instabiliteit en over de opiumproductie in het noorden van het land. De bestuurder naast gaat hem daarbij helpen. Hij, Agmal, is namelijk ‘fixer’: een regelaar voor buitenlandse journalisten. Een halfjaar later, in het voorjaar van 2007, ontvoert de Taliban Agmal, tegelijk met een Italiaanse journalist en diens chauffeur. In Fixer: The taking of Agmal Naqshbandi (2009) zien we het schokkende ontvoeringsverhaal, dat uiteindelijk alleen de Italiaan overleeft. Enerzijds legt de film de politieke spelletjes achter de bizarre ontvoering bloot. Anderzijds geeft het de cruciale relatie weer tussen fixer, journalist en chauffeur.

‘Die band is heel belangrijk,’ legt de Nederlandse fotojournalist Jerry Lampen uit. Hij werkte meer dan twintig jaar voor Reuters in conflictgebieden als Pakistan en Afghanistan. ‘Je komt aan in een conflictgebied en regelt een chauffeur. Via, via regel je een fixer die een beetje verstand van zaken heeft, zowel journalistiek als over het land. Het liefst een wat jonger iemand, die hebben wat meer bravoure. Als journalist ben je de lokale taal niet machtig. Vijftig procent van de verhalen komen uiteindelijk van de fixer en chauffeur. Fixers die uitstekend Engels spreken vertrouw ik doorgaans niet. Vaak hebben die in het buitenland gestudeerd, en dan vraag ik mij toch af waarom iemand vrijwillig terugkeert naar zo’n shitgebied. Het is niet ongebruikelijk dat ze voor inlichtingendiensten werken. Ik bouwde altijd een innige band met mijn chauffeurs op. Want maandenlang deel je alles, je eet samen, je praat over je familie, je staat naast elkaar in de vuurlinie. Door de taalbarrière was het soms lastig om duidelijk te maken wat ik wilde. Toch lukte het om mensen het journalistieke vak te laten begrijpen; niet de standaard of geënsceneerde plaatjes, maar juist de minuten voordat het hele circus is gearriveerd zijn waardevol. Of, via het dagelijkse leven van mensen in probleemgebieden grotere sociaal-politiek kwesties aankaarten. Dat is hoe ik graag nieuws in beeld breng. En fixer en/of chauffeur is dan je ‘tweede stel ogen’. Veel oorlogsjournalisten worstelen met het gevoel dat ze de mensen met wie ze zo intensief hebben geleefd en hebben samengewerkt na een verhaal moeten achterlaten. Al helemaal in het geval van Agmal. De film zou best eens een ode kunnen zijn aan het ‘tweede stel ogen’.