In de fraaie Teledoc 69: liefde seks senior vertellen senioren over hun liefdes- en seksleven. Regisseur Menna Laura Meijer (onder andere Sexy, Jonge seks, prille liefde) werd door haar grootvader op het idee gebracht.

69: LIEFDE SEKS SENIOR (trailer) from Zuidenwind on Vimeo.

Teledoc: 69: liefde seks senior
Maandag, Nederland 2, 20.25-22.00 uur

Na verschillende films over jongeren en seks nu senioren. Waarom heeft u uw eigen generatie overgeslagen?
Menna Laura Meijer: ‘Als je aan een film begint zoek je naar iets met een aspect waardoor het spannend wordt. Toen we Sexy maakten was er een maatschappelijke discussie over de seksualisering van de samenleving, en daarbinnen ging het veel over bangalijsten en seks in kelderboxen. Dat was toen actueel. Wij wilden laten zien hoe jongeren over seks dachten. Ontwapenend en niet truttig. Met 69: liefde seks senior net zo. Verwondering over de seksualiteit bij jongeren of ouderen is veel interessanter dan een film over veertigers en vijftigers en hun seksleven. Als jij daarover wil schrijven moet je wel met een goed verhaal bij je hoofdredacteur komen. Want op alle redacties zijn ze zo oud, dus who cares? Tenzij er een specifieke aanleiding is. Bij film is dat niet anders; je wil een onderwerp dat geworteld is in een discours of waarvan je denkt: dat discours komt eraan. Iets doen voordat het er is. Dat wilde ik met 69 ook.

Het idee is eigenlijk heel simpel ontstaan. Toen mijn serie Sexy op televisie kwam zei mijn grootvader die toen zeventig was tijdens het kijken: “wij hebben die gevoelens ook”. Dat vond ik zo’n bizar idee dat ik me daar eigenlijk helemaal niets bij kon voorstellen. Niet alleen van mijn opa, maar ik kon me ook niet indenken dat andere oude mensen seksuele gevoelens hadden. Dat onze generatie seks heeft, valt wel te verwachten. Van oude en jonge mensen is dat veel verrassender. Deze film ligt dan ook in het verlengde van Sexy. Rond de première hoorde ik dat het belachelijk was om te denken dat senioren geen seks meer zouden hebben. Makkelijk gezegd, want toen ik hier drie jaar geleden mee begon was er heel veel ongeloof. Het seksleven van bejaarden? Dat kan niet. De meeste mensen denken dat senioren geen echte seksuele gevoelens meer hebben. Seks wordt met jongeren geassocieerd. Nu de film klaar is lijkt het allemaal heel logisch, maar toen ik begon was er veel twijfel of dat wel bestond, seks bij senioren.’

Ook bij u?
‘Tijdens het lezen van het eerste onderzoek over seksualiteit bij ouderen ging voor mij ook een wereld open. Het was zeker geen inkopper. Met de babyboomers is er nu een totaal nieuwe beweging ouderen. Een mondige en zelfverzekerde generatie die een ander soort aanwezigheid claimt. Zij gaan niet meer achter de geraniums zitten in het bejaardenhuis en brengen een nieuwe dynamiek en levensstijl mee. Niet meer de grootouders met het eikenhouten bankstel, maar ouderen zoals wijzelf ouderen zullen worden. Die laten zich niet meer seksueel wegzetten in een bejaardentehuis waar de deur niet op slot kan. Mijn eigen ouders zouden dat al niet meer accepteren. Op dat gebied gaat veel veranderen.’

 
Dat staat toch los van wat in de slaap­kamer gebeurt?

‘Seksualiteit wordt ingekleurd door de maatschappelijke context. Vanaf het moment dat vrouwen hun eigen seksualiteit konden opeisen, veranderde er echt wel iets in bed. De mensen in mijn film zijn eigenlijk van de generatie van mijn grootouders. Klassieke ouderen, maar ze hebben wel de seksuele revolutie en het bijbehorende liberale gedachtegoed meegemaakt. Dat is een groot verschil met de generatie die nu rond de 65 is.’

Ook ouderen hebben behoefte aan seks

Was het lastig om senioren te vinden die wilden vertellen over hun seks?
‘Wij hadden verwacht dat het ingewikkeld zou worden, maar de research ging heel soepel. Veel mensen wilden wel meedoen. Komt doordat er in de samenleving een sterk besef is dat seksualiteit iets is wat jongeren beleven. Zo van: eerst ben je jong en ga je met veel anderen naar bed, dan ben je dertig en settle je je met redelijk veel seks en langzaam bouwt het zich af tot intimiteit. Zo wordt veel gedacht: Senioren hebben intimiteit. Geen neuken meer, maar vooral hand vasthouden.’

Het loopt af.
‘Juist die misvatting verklaart voor een deel waarom deze mensen mee wilden doen aan de film. Want zij zeggen: wij zijn dan wel oud, maar we hebben het, zoals mijn grootvader het zei, nog steeds nodig om aangeraakt te worden en een seksuele relatie te hebben. ­Iedereen denkt dat we geen seks meer hebben, maar dat hebben we wel. Daar praten ze misschien niet over met anderen, maar ze vinden het toch belangrijk dat anderen dat weten. Dat die een beter beeld hebben van wie je bent en hoe je leven is, is ook een vorm van erkenning.’

Fred en Wietske

Is deze groep representatief voor seks bij ouderen?
‘Ik maak films, doe geen wetenschappelijk onderzoek. Je zou je dat bij het kijken van de film ook niet af moeten vragen, maar moeten voelen dat wat je ziet echt is. Daar moet je verder niet over nadenken. Als je hier naar kijkt gaat het erom of je geraakt wordt omdat het bijzonder of interessant is. Dat is belangrijk. Natuurlijk zijn er senioren die geen seks ­hebben, maar in een film die gaat over seks zijn zij minder relevant. Ik ben niet bezig met mensen die geen seks hebben.’

Geven je hoofdpersonen overal antwoord op?
‘Mensen geven nooit overal antwoord op. Zou ook erg onhandig zijn. Iedereen heeft een eigen definitie over tot waar intimiteit gedeeld kan worden. Het is mijn baan om dat af te tasten, de grens een beetje op te rekken en te kijken waar het echte verhaal zit. Waar moet ik doorvragen? Men moet bereid zijn om open te zijn.’
 
Een paar knijpt elkaar ter ondersteuning ­tijdens het interview. Was dat uw idee?
‘Nee, en zo werkt film helemaal niet. Als ik jou en je vrouw ga filmen en interviewen over jullie seksleven en ik zeg “weet je wat, misschien is het leuk dat je elkaar even vast pakt als iets moeilijk wordt,” dat kan toch niet. Bij documentaire maken gaat het erom dat je het punt bereikt dat je voelt dat mensen oprecht zijn. De camera liegt niet en laat alles zien. Het is fundamenteel belangrijk dat jij gelooft wat je ziet. Dat de mensen echt zijn en vertellen uit de grond van hun hart. Ik kan ze niet sturen in een constructie. Kees en Atie zijn gewoon zo. Ze zaten steeds aan elkaar. Voor hen is het heel erg belangrijk om zo fysiek contact te hebben met elkaar.’

Atie en Kees in het zwembad

En ze wisten alles nog van de eerste keer. Was dat omdat ze die samen hadden beleefd en het er dus nog over kunnen hebben?
‘Jij bent het toch ook niet vergeten?’

Niet met wie en waar, wel de details.
‘Ik heb het er nooit over, maar ik ben toch echt niet vergeten hoe dat was. Al weet ik niet meer met wie en ook weet ik geen naam meer.’
 
Pardon?
‘Het was praktisch. Ik dacht, het is belangrijk om ontmaagd te zijn zodat het maar achter de rug was. Ik ervoer de maagdelijkheid als een belasting voor mijn eigen verdere ontwikkeling. Voor meisjes is dat anders dan voor jongens. Dat moest ik gewoon gehad hebben. Dan wist ik wat het was en kon ik weer verder.’
 
Niet echt… romantisch.

‘Nee. Romantiek is een heel divers begrip en ook niet voor iedereen even relevant. Ik pleit daar ook helemaal niet voor tegen mijn eigen dochters. Je kunt op veel manieren dingen doen met anderen die heel waardevol en bijzonder zijn zonder dat ze romantisch zijn. Het feit dat iets praktisch is heeft ook gewoon weer mogelijkheden gecreëerd.'

Addy en Gerard

Hetzelfde stel stipt de ellende aan die ze naast de liefde hebben gehad, maar die blijft onbesproken.
‘Daar ga ik niet op in omdat het zo sterker is. Die uitspraak is genoeg. Als je bereid bent om samen door ellende te gaan, komen daarna weer andere dingen. Dat is voor mij de kern. Als ze het uitleggen dan gaan kijkers daar over nadenken. Terwijl juist wat ze ervoor vertellen fundamenteel is. Je kunt uit elkaar gaan als het moeilijk is en denken: zoek maar een ander, maar het door dik en dun samen blijven heeft ze gebracht waar ze nu zijn. En dat is heel waardevol.’

Het lijkt mij goed nieuws dat we nog zo lang seks hebben.

‘In principe wel, maar je moet uitkijken dat het geen verplichting wordt. Mij is al verteld dat we nu niet moeten krijgen dat wie geen seks heeft geen goede senior is. Bij iedere bevrijding krijg je dat erachteraan en moet je je ook daar weer van losmaken. Het is heel goed dat mensen zich vrij kunnen voelen om te doen wat ze voor zichzelf belangrijk vinden. Daar hoort dit echt bij. Een goed-nieuwsfilm eigenlijk.’

Hans in de armen van zijn man

Er is ook seks te zien, maar wel geblurd.
(Zucht) ‘Die scène moest vanwege de kijk­wijzer geblurd worden. In de bioscoop heeft ie een 12+ label en is niets geblurd. Maar hij komt op primetime op televisie en dan mag je geen piemels laten zien. De film is zo gemaakt en ik heb allerlei overwegingen waarom die scène er in zit en waarom die er zo uitziet. Toen ik die blur voor het eerst zag vond ik het heel, heel erg. Omdat het vies was. Een blur suggereert gewoon porno. Want je blurt in feite altijd iets dat je niet mag zien. En dat vond ik heel vies. Ik begrijp best dat die scène complex is. Er zijn maar weinig documentaires waarin je mensen die je leert kennen ook echt ziet vrijen, hoewel je dat binnen de context van deze film wel zou kunnen verwachten. Het is niet smerig. Het zijn gewoon twee mensen die van elkaar houden. Laat dat gewoon zien. Hans [de geblurde] vond het ook heel treurig. Je doet dingen omdat je oprecht gelooft in de waarde daarvan en dat raakt op een bepaalde manier besmet. Heel naar. Aan de andere kant is het simpel, zonder blur krijg je een boete. En daar was geen enkele discussie over.’

Voelt u zich beledigd?
‘Het heeft mij geraakt. In de jaren zestig bracht de VPRO met Phil Bloom het eerste naakt op televisie. Onderschat niet wat voor een bevrijding dat was. Dit is waar we nu bijna vijftig jaar later met zijn allen zijn gekomen.’

Dankzij Amor met een snor en Slaapkamersis er de laatste tijd veel liefde en seks bij de VPRO.
‘Beide heb ik nog niet gezien. Ik vind het vaak moeilijk om naar dat soort televisie te kijken. Ik zou denk ik ook niet naar mijn eigen werk kijken als ik het niet zelf had gemaakt. Sexy bijvoorbeeld werd op zondag rond zevenen uitgezonden. Vaak was ik dan bij mijn ouders en die zeiden dan “straks gaan we samen kijken”. Vond ik heel ongemakkelijk. Ik heb veel bewondering voor regisseur Pieter Kramer maar ik kan niet goed naar zijn serie kijken. Mensen in hun eigen slaapkamer over hun liefdesleven... Ik vind intimiteit op televisie heel confronterend, zelfs als ik zeker weet dat het heel goed is.’

Wat vond uw opa van de film?
‘Hij is al een jaar of zes dood. Hij was de aanjager en inspirator maar heeft het dus niet gezien en wist zelfs niet dat ik ermee bezig was.’
 
Na de uitzending een interview met regisseur Menna Laura Meijer op NPO Doc