De uil van Athena: Cave of Forgotten Dreams
Vrijdag, canvas, 14.41-16.07 uur
Werner Herzog, geboren in 1942 in München, is een fenomeen, zowel door zijn eigenzinnigheid en veelzijdigheid als door zijn productiviteit. Hij neemt de tijd om een verhaal te vertellen en is nooit tevreden met alleen de feiten. Herzog wil weten wat een mens beweegt. Bij hoge uitzondering kreeg de gelauwerde regisseur toestemming van de Franse minister van Cultuur om te filmen in de Grotte Chauvet-Pont-d’Arc in de Zuid-Franse Ardèche. In 1994 ontdekte een drietal grotonderzoekers daar de tot nu toe oudst bekende rotstekeningen door mensen gemaakt: een paar honderd afbeeldingen van paarden, bizons, mammoeten, beren, leeuwen, neushoorns, en handafdrukken, variërend in ‘leeftijd’ van negenduizend tot ruim dertigduizend jaar.
Herzog, die naar eigen zeggen op zijn twaalfde gegrepen werd door een boek waarop een paard getekend in de grotten van Lascaux in de Dordogne stond, ging op avontuur en nam daar, verrassend gezien zijn technologische scepsis, een 3d-camera bij mee. Het zou dé manier zijn om iedereen zo dichtbij als kon hem te laten vergezellen in de grot die, behalve voor een aantal wetenschappers, voor niemand toegankelijk is. De ouderdom van de schat maakt ’m tevens kwetsbaar.
Cave of Forgotten Dreams (uit 2010) heeft daarmee een rare ontroering tot gevolg: bijna hand op hand staan met de mens van toen, maar geleid worden via een loopbruggetje in plaats van de grond te mogen delen waarop hij liep, en op meters verwijderd van de muurschilderingen moeten blijven om ze niet aan onze ademhalingen bloot te stellen. Herzog zorgt ervoor dat die afstand, zelfs voor de niet-3D-kijker thuis op de bank, nagenoeg verdwijnt, door te fantaseren over de landschappelijke omgeving waarin zo lang geleden al die grote dieren rondliepen, en hoe de menselijke aardbewoners zich daartoe verhielden. Hij ziet in het getekende zelfs de bron van film; die acht benen onder dat paard willen toch beweging suggereren?
Als altijd bij Herzog komen er ook nu ongewone figuren voorbij. Zoals de archeoloog in dierenvel die het Amerikaanse volkslied speelt op een antiek fluitje gesneden uit gierenbot, de speerwerper die demonstreert hoe de gooitechniek er vroeger uitgezien moet hebben, de parfumeur die jaagt op grotlucht. Herzog toont zich een ideale tijdreisleider met zijn vermogen tot verbeelding, in meerdere opzichten, ondanks alle restricties.