Vroeger hoorde roken gewoon bij volwassen worden, nu kan iedereen beter weten. En toch.

2Doc: Brandend verlangen
Maandag, Nederland 2, 20.55-22.00 uur

Laatst vonden we een oranjeroze, langwerpig dingetje op straat, in een nog ongeopend, doorschijnend kokertje. Een nieuwerwetse lippenstift? Chique schrijfwaar? Het bleek een voorwerp met perziksmaak dat in zo’n vijfhonderd inhalaties voorzag. Een nepsigaret? Ja, zoiets, zagen we toen zoon eraan zoog, waarna een lampje aanging en rook uit zijn mond kwam. Maar voor wie dan? Voor hen die proberen af te kicken maar nog zuigbehoefte hebben? Voor mensen die net willen doen alsof ze roken, maar dan zonder stank en teer?
De shisha-pen, zoals de vinding heet, is een elektronische miniwaterpijp, nog niet zo lang te koop en vooral populair onder jongeren. Duidelijk is dat er weliswaar niet altijd nicotine in zit, maar voldoende andere troep, waarvan de effecten op langere termijn nog onbekend zijn. Bovendien is de stap van deze noviteit naar een (bewezen) kankerstaaf wellicht niet zo groot, waarmee een nieuwe generatie verslaafden is geboren.

Vroeger wist men niet beter, bij volwassen worden hoorde roken, iedereen deed het, inclusief de meester voor de klas en het kraambezoek boven de wieg. Er schijnt zelfs een plastic speelgoedsetje te hebben bestaan waarmee Franse kinderen in de jaren vijftig opgroeiden; ‘J’apprends à fumer’, bestaande uit een asbak, pijp en sigaret.
De adolescentie, wanneer het nadenken over gevolgen voor later niet bij iedereen per se tot de mogelijkheden lijkt te behoren, is hét moment om verslaafd te worden; na je twintigste is de kans daarop aanzienlijk gereduceerd. Misschien maken de huidige waarschuwingen op tabaksverpakkingen roken voor pubers juist nog stoerder: cool om iets te doen wat zo gevaarlijk is.
Longartsen Pauline Dekker en Wanda de Kanter vroegen Frans Bromet om van het prijzengeld dat zij van KWF Kankerbestrijding kregen voor hun inspanningen voor een rookvrij Nederland een film te maken. Bromet (in 1980 gestopt met roken na 23 jaar verslaafd te zijn geweest) filmde negen longkankerpatiënten van wie de (korte) portretten sinds Wereldkankerdag via internet te zien zijn. Over schaamte en schuld gaat het, bij deze grotendeels vermijdbare maar, volgens de dames doktoren, niet per definitie verwijtbare vorm van kanker.

Brandend verlangen is de tv-versie ervan; zowel een liefdesverklaring aan de (voorbije) geneugten, als een verslag van de strijd van het gezond verstand met vrijheidsbeperkende rotzooi. Die op een dag gestreden is. Omdat een bepaalde urgentie om te stoppen zich heeft aangediend. Of omdat het te laat is.