De verborgen meesters van de Middeleeuwen
Holland Doc 24, 13.00-13.55 uur
Een industrieterrein in Nijmegen. Graffitimuren. Er wordt geskatet en ’s nachts klinken er donkere technotonen. In het nabijgelegen kantoorgebouw houdt men zich echter met heel andere zaken bezig. Met een laatmiddeleeuwse modeshow, een riddertoernooi of de samenstelling van een ‘vergeten’ groentediner, bijvoorbeeld. De voorbereidingen voor het middeleeuwse Gebroeders Van Limburg Festival, dat op 23, 24 en 25 augustus in het stadscentrum zal plaatsvinden, zijn in volle gang.
De drie broers Van Limburg groeiden op aan de Burchtstraat. Met hun schilderkunst kwamen ze terecht aan het Franse hof van Duc Berry. Daar maakten zij meesterwerken als de getijdenboeken Les Belles Heures en Les Très Riches Heures. Door kunsthistorici worden de miniaturen als een hoogtepunt van de middeleeuwse schilderkunst gezien. Artistiek leider André Stufkens: ‘Wie aan Nijmegen denkt, denkt aan Karel de Grote of aan Mariken. Te weinigen weten dat hier rond 1400 de wieg van de schilderkunst van de Noordelijke Nederlanden stond. Met het festival hopen we hier meer bekendheid aan te geven.’
De gebroeders schilderden de hofelite, Afrikanen, pestlijders en boeren. De vrijwilligers van het festival zijn net zo uiteenlopend: van amateur tot wetenschapper. Stufkens: ‘In Hatert (een voormalige ‘Vogelaarwijk’) begon een groep jonge mensen eens met het breien van een maliënkolder. Inmiddels houden ze in de Duitse bossen zwaardgevechten en rijden ze op Pampa-paarden. Het is ontroerend om te zien hoe mensen zichzelf overstijgen. Het ambacht lijkt de Nijmegenaren dan ook in de genen te zitten. De wereldkampioen trebuchetschieten, draailierbouwers, de kampioen heggenvlechten: ze wonen allemaal hier.’
In een loods wordt aan het nieuwste huzarenstuk gewerkt: een levensgrote vuurspuwende draak die op een veegwagen is gemonteerd. Niet alleen figureert de draak regelmatig in het werk van de gebroeders, aan de kreet van het oerbeest, dat in doodsnood ‘Gelre, Gelre’ schreeuwde, heeft de provincie haar naam te danken. Vrijwilliger Jeffrey, die nog negenhonderd schubben aan het gevaarte moet bevestigen: ‘Zo’n draak in elkaar lassen is leuk en aardig, maar ik heb er natuurlijk wel bij bedongen dat ik tijdens het festival de veegwagen mag besturen.’ De draak is overigens het enige attribuut met moderne hydrauliek. Stufkens: ‘Onze trebuchet – volledig op mankracht functionerend – weegt elf ton. Het is dan ook wel eens fijn om zo’n monster snel naar het festival te kunnen rijden.’
Ter ere van het festival geeft Holland Doc 24 onder kijkers twee festivalkaartjes weg, en zendt het themakanaal de documentaire De verborgen meesters van de Middeleeuwen (Peter van der Heijden, 2005) uit. Het lukte de maker om de kluizen in New York en Chantilly geopend te krijgen om de twee bekende getijdenboeken te filmen.