OVT
Radio 1, 11.05-12.00 uur
William Gilbert (1799-1877) was een vakkundig schoenmaker in het Engelse plaatsje Rugby. Deze allround leerbewerker voorzag de lokale school ook van handgemaakte voetballen. Eind 1823 besloot de rebelse scholier William Webb Ellis tijdens een partijtje voetbal het ‘lederen monster’ op te pakken en ermee te gaan rennen. De rugbysport was geboren, aldus de legende.
De nieuwe sport vroeg om andere regels en andere ballen. Ellis ging aan de slag met een varkensblaas. De ovale blaas blies hij vol lucht en verpakte hij in een stevig leren jasje. De eivormige rugbybal was een feit. In die pioniersjaren leken rugby en voetbal erg op elkaar, zo blijkt uit een verslag van een sportwedstrijd in het Nieuws van de Dag uit 1891: ‘Het spel kan gespeeld worden op twee manieren: volgens de regels van het Association-spel (voetbal) of volgens die van het Rugby-spel.’
Michel Arends, voorzitter van de Nederlandse Rugbybond, is bekend met deze historische relatie tussen de twee sporten. Hij ziet duidelijke overeenkomsten en verschillen: ‘Voetbal is een sport voor heren, beoefend door hooligans, en rugby is een hooligansport beoefend door heren’. Arends voert daarbij nog een goede reden aan waarom de rugbybal juist ovaal is: ‘de eivormige bal kan beter spinnen (draaien) en is zo sneller te passen en makkelijker te vangen.’
De Haarlemse sportpionier Pim Mulier introduceerde rugby in Nederland. In 1879 richtte hij de Haarlemsche Football Club (hfc) op, een vereniging die zich tot 1883 vooral bezighield met het ruige rugby. In dat jaar werd het rugby onder leiding van Mulier vaarwel gezegd. Arends: ‘Na vier jaar heeft hij zijn kornuiten verteld dat, vanwege de vele kleerscheuren en hoge kleermakerskosten, de club overging op het beschaafdere voetbal.’ Sindsdien beoefenen de meeste hooligans in Nederland dus een sport met een ronde bal. Echte heren prefereren nog altijd het spel met het ‘ei’.
De rugbybal is het eerste onderwerp in een zevendelige serie over de geschiedenis van sportattributen in OVT.