NTR Podium: Het slotakkoord
Nederland 2, 13.00-14.00 uur
‘Ik schrok wel, het is best eng.’ Violiste Josje ter Haar oogt monter, maar haar stem verraadt beklemming. Ze is een van de geportretteerde musici in Het slotakkoord, een film van Lucas van Eck over de laatste dagen van de Radio Kamer Filharmonie (RKF) die deze zomer als gevolg van bezuinigingen wordt opgeheven. Van Ecks vader Sebastiaan is cellist in de RKF, zijn moeder Judith Jamin speelde in het inmiddels opgeheven Holland Symfonia. De stemming en gesprekken thuis brachten hem op het idee voor zijn film.
‘Je voelt de woede, hoewel de meesten niet meer laten zien dan verwarring en ongeloof,’ vertelt hij. ‘Soms verdriet. De musici zijn met elkaar begaan, ze vinden het verschrikkelijk dat hun orkest verdwijnt, maar zijn ook in beslag genomen door hun eigenbelang. Daarover spreken mensen zich minder uit.’
De terughoudendheid die Van Eck voelde is begrijpelijk. Want niet alleen wordt de Radio Kamer Filharmonie opgeheven, zoals het officieel heet, ook bij het Radio Filharmonisch Orkest (RFO) zijn ontslagen gevallen en volle banen omgezet in deeltijdbanen. Enkele musici van de RKF kunnen ‘doorstarten’ bij het RFO. ‘Een gerechtvaardigde procedure,’ verzekert Anton Kok, directeur van het Muziekcentrum van de Omroep, ‘de contracten zijn voor de musici van beide orkesten gelijk. Dat gaf ons de mogelijkheid over het geheel reducties toe te passen.’
Zo bleef de toekomst voor de musici van beide orkesten onzeker. Tegelijk was er voor iedereen afzonderlijk nog hoop. Het ontslag van de ander kon je eigen redding zijn. Dan wordt het lastig om solidair te blijven. Een verterende situatie.
Van Eck beaamt het, maar zag ook hartverwarmende empathie. Bijvoorbeeld musici die de helft van hun baan afstonden om een collega aan boord te houden. Ook eerden de rkf-slagwerkers een dierbare collega die het veld moet ruimen met een eigen compositie. Van Eck sprak ook met violiste Mintje van Lier, die gaat auditeren bij het Stockholm Philharmonic Orchestra. Fagottist Dennis Notten houdt zich met moeite flink als hij vertelt dat hij stopt met spelen. Om de ontmoedigende sfeer in het Nederlandse muziekleven te ontvluchten, maar ook uit idealisme gaat hij een retraite-oord in Peru opzetten.
‘Verdrietig dat alles verdwijnt,’ merkt bibliothecaris Fernando Souza met enig pathos op. Zijn uitspraak dat ‘de grootste collectie partituren en solopartijen van Europa in een container belandt’ is ongegrond. Het reddingsplan om de collectie op te nemen in de Openbare Bibliotheek van Den Haag is in gevorderd stadium. Een troost bij de onherroepelijke verliezen.