Ook het beleggen van onze duizend miljard (!) pensioengeld hebben we aan financiële cowboys overgelaten.

Zwarte zwanen – gokken met uw pensioenpremie
Nederland 2, 20.25-21.20 uur

Hij was kind aan huis op de Zuidas in Amsterdam, vertelt journalist Cees Grimbergen over de documentaire waaraan hij vijf maanden gewerkt heeft: Zwarte zwanen (het begrip zwarte zwaan betekent iets als: het kon niet, maar het gebeurde toch, red.). Het gaat hier om het eerste staaltje onderzoeksjournalistiek van Omroep Max. En natuurlijk duikt de ouderenomroep dan in de pensioenen.
Grimbergens opzet was om inzicht te krijgen in de beleggingen die gedaan worden met de duizend miljard aan pensioengeld die de Nederlandse pensioenfondsen beheren. Op de Zuidas had hij talloze voorgesprekken, die uren konden duren, met pensioenbeleggers. Maar bijna niemand wilde meewerken. ‘Ik heb een uitgebreid voorgesprek gehad met Guus Boender van Ortec Finance, die bekend staat als de beste risicomanager. Maar uiteindelijk durfde hij niet met Max in zee te gaan. Want we zouden eens kritische vragen kunnen gaan stellen. Hij is een van tientallen mensen die zijn afgehaakt. Hetzelfde geldt voor Blackrock, dat vanuit de Rembrandtoren 120 miljard aan Nederlands pensioengeld belegt. Ik kwam er heel ver, maar op een gegeven moment was het: no way, je komt er niet in.’

De man op straat weet nauwelijks wat er met zijn geld uitgehaald wordt, zegt Grimbergen. De complexe financiële wereld blijft voor hem een gesloten universum. Ondertussen gaan de premies omhoog en de uitbetalingen omlaag. ‘Een kleine groep beleggers bepaalt wat er met ons pensioengeld gebeurt. Omdat er bij die beleggers miljarden euro’s voorbij komen, vinden ze het niet gek dat zij mammoetsalarissen uitbetaald krijgen. Maar je zou dat collectief geld kunnen noemen. Het is eigenlijk uitgesteld loon van miljoenen werknemers en gepensioneerden. De meer dan 420 miljard euro die ABP en Pensioenfonds Zorg en Welzijn beheren, is afkomstig uit de publieke sector, van de ambtenaren en de gezondheidszorg. Dat zijn collectieve middelen.’
Een ‘groot zwart gat in de pensioendiscussie’ noemt Grimbergen dit. Hij is kritisch over de vakbonden, met name CNV en FNV, die de helft van elk pensioenfondsbestuur bezetten ‘Zij leggen dit dilemma niet op tafel, terwijl hun leden geschaad kunnen worden door hoe met hun geld omgegaan wordt.’ Grimbergen kon wel filmen bij obligatiebelegger Pimco in Londen. Ook sprak hij met belegger Rob Thielen. Bovendien komen gewone premiebetalers aan het woord. ‘Er is een gigantisch gebrek aan kennis. Maar als je in loondienst bent, ben je verplicht om premie te betalen. Eén dag in de week werk je voor een pensioenfonds. Maar je moet je afvragen of je daar nog wat van terugziet.’