1. Er zijn zoveel soorten agressie dat de meeste menselijke gedragingen agressief kunnen worden genoemd. Schreeuwen en slaan zijn boven alle twijfel verheven, hoewel schreeuwen en slaan in een erotische context niet altijd de betiteling ‘agressie’ verdienen. Zwijgen kan agressief zijn. Beleefdheid. Onderdanigheid. Hetzelfde geldt voor verleiding. Wanneer zijn wij níet agressief?
2. De gedachte dat empathie agressie uitsluit, is voorbarig. Er bestaat een medeleven dat agressief is en de macht die de hulpverlener op de hulpbehoevende uitoefent, is meestal ook niet gespeend van agressie.
Toen ik tegen mijn vriendin zei: ‘Ik blijf bij je uit medelijden,’ vond ze dat agressief. Daar had ze denk ik gelijk in.
3. De schrijver krijgt weleens de vraag: ‘Wat bedoelde u?’ De schrijver antwoordt: ‘Er zijn geen andere intenties dan de tekst. De tekst is wat ik bedoelde.’
In het dagelijks leven zeggen mensen soms: ‘Ik bedoelde het goed.’
Hier wordt gedrag gescheiden van de intentie. In juridische zin is dat geaccepteerd. Zo wordt er onderscheid gemaakt tussen moord en doodslag en kunnen bedoelingen meewegen in het oordeel. ‘De moordenaar bedoelde het goed. Hij wilde mevrouw uit haar lijden verlossen.’
Iedereen bedoelt het goed, dus daar komen we niet verder mee. Het scheiden van gedrag en de intenties die daaraan voorafgingen is buiten de rechtszaal een hopeloze onderneming. Om te beginnen omdat wij over bedoelingen weinig kunnen weten. Dat geldt ook in de rechtszaal, maar daar worden getuigen en deskundigen gehoord en uiteindelijk neemt men aan dat de moordenaar het goed bedoelde maar gewoon niet bij zinnen was.
4.Verliefde mensen, vooral vrouwen, kunnen met vriendinnen urenlang een sms bespreken. Wat bedoelt hij met ‘ik hoop je weer te zien’? De codes van de taal zijn duister en multi-interpretabel. Misschien bedoelt hij met ‘ik hoop je weer te zien’ alleen ‘ik hoop je nooit meer te zien’, maar wilde hij niet agressief overkomen? Over intenties komen we niet veel te weten, we weten vooral iets over onze interpretaties.
5. De mens heeft moeite zijn impulsen te beheersen. Dat hij het blijft proberen is lovenswaardig. Soms echter ontploft de mens. Wat de bedoeling daarvan is? Even stoom afblazen.