Esmeralda van Boon (1977) woont in een modern rijtjeshuis in het centrum van Groningen. We spreken elkaar aan de keukentafel, terwijl haar acht maanden oude dochtertje boven ligt te slapen. Het raam kijkt uit op een braakliggend terrein waar nieuwbouw moet komen. Heel anders dan haar tweede thuis: het chaotische centrum van Caïro, waar Van Boon jaren woonde. Toen ze Moderne Midden-Oosten studies met de specialisatie Arabisch ging studeren, was ze nog nooit in het Midden-Oosten geweest. ‘Een onderdeel van de opleiding is vijf maanden in Caïro studeren. Dan kom je terecht in een mierennest van achttien miljoen mensen, met 45 graden. Toen we uit het vliegtuig stapten, stonden 200 mannen in jurken ons aan te staren. Maar ik wist eigenlijk meteen dat ik langer wilde blijven. Ik deed hard mijn best om de taal goed te leren. Egyptisch Arabisch wordt in de hele regio begrepen, omdat veel films, soaps en muziek daar vandaan komen. In combinatie met standaard Arabisch, dat iedereen op school leert, kan ik me overal verstaanbaar maken.’

Rumoer
In totaal woonde Van Boon ruim zes jaar in Egypte. Na haar opleiding zette ze in Caïro een mediakantoor op. Ze woonde midden in het centrum, om de hoek van het Tahrirplein. ‘Ik maakte Egyptische vrienden en had veel contact met de buren. Ik vond Caïro een heerlijke stad. Mensen leven minder op de agenda. Soms ging ik de deur uit voor een lunchafspraak, had ik de hele dag spontane ontmoetingen en gesprekken en kwam ik pas om twee uur ’s nachts thuis. Caïro is enorm energiek en levendig, er is altijd iets te doen. Er is continu rumoer. Als ik even in Nederland was, kon ik niet slapen van de stilte.’
Als jonge vrouw was het ‘prima’ werken in de regio, vond Van Boon. ‘Ik lette op mijn kleding, ik liep niet rond in een topje. Soms werd ik moe van de opmerkingen, het gesis en de blikken, maar na een tijdje leerde ik met mijn blik op oneindig over straat te gaan. Als journalist ondervond ik ook voordeel van mijn vrouw-zijn. Ik ben in Egypte een rare categorie: journalist, westers, en toch vrouw. Mensen wisten niet zo goed wat ze met me aan moesten. Ik mocht bij de vrouwen zitten, maar ook bij de mannen. Het helpt natuurlijk enorm dat ik de taal goed spreek. Soms zeggen mannen in eerste instantie: “Wat moet zij hier?”, maar als ik dan mijn mond open doe, binden ze in.’
Van Boon werkte in de hele regio als lokale producer en tolk voor actualiteitenprogramma’s en als journalist en radioverslaggever. ‘Over het algemeen kon ik mijn werk in Egypte onder Moebarak prima doen, al waren er  grenzen waar ik rekening mee moest houden. Je wist nooit welke muren oren hadden. Ik weet zeker dat de overheid een dossier over mij bijhield. We mochten geen politie of militaire gebouwen filmen en er moest altijd een begeleider van de regering mee. We moesten aangeven welke straat, en later zelfs welk gebouw we wilden filmen. Maar als ik met de begeleider afsprak dat hij een goede fooi zou krijgen, wilde hij altijd wel even een pakje sigaretten gaan halen zodat we de gewenste shots konden maken.’

Tahrir-baby
De vrijheid van Tahrir is een drieluik over de gevolgen van de Egyptische revolutie. Van Boon is de gids in de eerste twee delen, Monique Samuel in het laatste. In de eerste aflevering ontmoet Van Boon stellen die elkaar tijdens de revolutie op het Tahrirplein hebben leren kennen. Ramy en Shaima vierden hun huwelijk zelfs op het plein, twee anderen hebben al een Tahrir-baby. Zij vertellen blij hoe hun liefde is opgebloeid, maar hun gezichten betrekken als het gesprek gaat over de huidige staat van het land. ‘Er zijn in die weken op het plein heel veel liefdes en vriendschappen opgebloeid. Het was zo’n heftige, intense tijd, dat zorgt voor een grote verbondenheid. Onderlinge verschillen werden minder belangrijk, zoals voor Ahmed en Rime. Hij is moslim en zij is christen. In het zicht van de revolutie deed dat er niet meer toe, en hun families hebben het nu ook geaccepteerd.’
De ervaringen verbinden, maar laten ook littekens na. ‘Ahmed en Rime zijn bezig iets op te bouwen, met onderwijs en kunstprojecten. Ze zijn teruggeweest naar het plein voor het jubileum van de revolutie op 25 januari. Maar er braken rellen uit met traangas. Ze hadden hun babydochter bij zich, dus ze zijn snel vertrokken. Ramy en Shaima komen nog veel op Tahrir, hij is advocaat en nog actief demonstrant. Maar Mohannad, die we spreken met zijn zwangere vrouw Eman, is erg teleurgesteld. Alles staat stil, volgens hem.’

Wetteloosheid
In de tweede aflevering gaat Van Boon naar de Sinaï. ‘Dat is een stuk woestijn tussen Egypte, Israël en Gaza. Het regime van Moebarak behandelde de oorspronkelijke bevolking, de bedoeïenen, altijd als tweederangs burgers. Als er een misdaad gepleegd werd, werden ze vaak aangewezen als daders en zonder proces vastgezet. Ze hebben hun eigen rechtssysteem en trekken zich niets aan van de Egyptische staat. Nu maakt men zich zorgen dat er een soort staat van wetteloosheid zal ontstaan. Het toerisme is ingestort en er vinden veel ontvoeringen plaats.’
Uiteindelijk zal het goed komen met Egypte, daar is Van Boon van overtuigd. ‘Maar dat kan nog jaren duren. Toch geven de mensen de hoop niet op. Natuurlijk niet. Als je ergens voor gevochten hebt, vrienden verloren, dan wil je wel dat het ergens toe geleid heeft. Als die hoop weg is, ben je nergens meer.’

De vrijheid van Tahrir
Zondag, Nederland 2, 20.15-21.10 uur