In 1914 brak op het Europese continent een oorlog uit waarbij de hele wereld betrokken raakte, vooralsnog de Grote Oorlog genoemd. Pas toen zich een kwart eeuw later een soortgelijke wereldbrand aandiende, begon men van een Eerste en Tweede Wereldoorlog te spreken. Lange tijd bleef de aandacht voor 1914-1918 achter bij die voor 1940-1945, maar in de aanloop naar het herdenkingsjaar 2014 lijkt de belangstelling voor woi groter dan ooit. Voor Idfa reden om, in samenwerking met Niod, Beeld en Geluid en Eye, het onderdeel The First World War: The First War on Screen te programmeren. Te zien zijn 35mm-documentaires uit de jaren 14-18, afkomstig uit Nederland, België, Duitsland en Groot-Brittannië.
In de aanloop naar het herdenkingsjaar 2014 lijkt de belangstelling voor de Eerste Wereldoorlog groter dan ooit.
David Barnouw van het Niod: ‘Ze zijn om allerlei redenen minder bekend, maar worden nu in hun samenhang op Idfa vertoond, ingeleid door experts en met discussie na afloop.
Holland neutraal is een anderhalf uur durende leger- en vlootfilm met als strekking: denk erom, wij blijven afzijdig. Met onze jongens aan den IJzer is in 1928 gemaakt voor het IJzerbedevaartcomité, dus uit Vlaams-nationalistisch perspectief. De emancipatie van de Vlamingen is sterk bevorderd door wat ze in de Eerste Wereldoorlog voor de kiezen kregen.
Uit de Duitse mottenballen komen Der magische Gürtel, over een u-Boot in de Middellandse Zee; Lille im dritten Kriegsjahr – onder Duitse bezetting welteverstaan; Hochseefischerei der Deutschen Marine, want de Duitse visserij kon wel wat bescherming van marineschepen gebruiken, en Friedensverhandlungen von Brest-Litowsk. Daar werd in maart 1918 immers het vredesverdrag getekend waarin werd bepaald dat Rusland veel grondgebied aan Duitsland moest afstaan.
Uit de Britse archieven komen twee films over de oorlogsinspanningen die vrouwen aan het Britse thuisfront leverden: A Day in the Life of a Munitions Worker gaat over een vrouw die in een munitiefabriek in Nottingham werkt – die overigens aan het eind van de oorlog de lucht in ging. Mrs. John Bull Prepared gaat over vrouwen die het aanrecht in de steek laten om in fabrieken, kantoren en op het land het werk van mannen over te nemen die aan het front zijn. De bekende film The Battle of the Somme hadden we graag gehad, maar het Imperial War Museum wilde hem niet afstaan, omdat ze hem in een dvd-box willen gaan uitbrengen.
Allemaal propagandafilms dus, bedoeld om het moreel in eigen land op peil te houden of op te peppen. Alleen in het neutrale Nederland werden ook wel buitenlandse films vertoond, zodat men hier in theorie de mogelijkheid had om de oorlog vanuit verschillende perspectieven te bekijken.’
Honderd jaar later krijgt een nieuwe generatie op Idfa de gelegenheid om die verschillende propaganda-invalshoeken uit de Grote Oorlog naast elkaar te zien.
The First World War: The First World War on Screen
Eye, 23 en 24 november
Holland neutraal