Tien tips voor Holland Festival 2016

Het Holland Festival heeft dit jaar de focus op Europa met als titel Edges of Europe. De openingsvoorstelling toont de diversiteit van en de spanning in het Europa van nu. ‘Het Holland Festival is urgent en politiek geladen’, zegt festivaldirecteur Ruth Mackenzie. ‘Dat was het in 1947 en dat is het nu. We willen laten zien dat kunst zelfs de grootste barrières in het Europa van vandaag kan slechten.’

Het Holland Festival kiest dit jaar nadrukkelijk voor aanhaken bij de Europese actualiteit en opent met een politiek getinte voorstelling die de vraag stelt wat er nog rest van de Europese droom van eenheid. In handen van het Thalia Theater uit Hamburg, dat zich baseerde op een toneelstuk zonder tekst van Peter Handke, vertaalt dit zich in even existentieel als poëtisch bewegingstheater, barstend van vitaliteit. Meer Europa, maar dan met een historisch accent, in The Dark Ages van de Zwitsere regisseur Milo Rau. Een uitgesproken politiek theatermaker, die teruggaat tot Sarajevo en het Derde Rijk op de klanken van de controversiële Sloveense rockband Laibach.

Die stunde da wir nichts voneinander wussten is de openingsvoorstelling van het Holland Festival: van zaterdag 4 juni tot en met maandag 6 juni om 20.00 uur in de Stadschouwburg Amsterdam

Het voortslepende conflict in Syrië heeft consequenties voor oneindig veel vlakken en natuurlijk ontkomt ook de kunst er niet aan. Zo hebben talloze leden van het Syrian National Orchestra huis en haard moeten verlaten, ofwel binnen Syrië, ofwel buiten de landsgrenzen. De Britse zanger Damon Albarn (Blur, Gorillaz) heeft een grote interesse in niet-Westerse muziek in het algemeen, maar voor dit orkest in het bijzonder. Gorillaz speelde ooit samen in Damascus met het orkest en nam het vervolgens mee op tournee. Albarn ziet het nu als zijn taak om de verspreide muzikanten weer bij elkaar te brengen op het podium in Amsterdam.

Africa express presents The Syrian National Orchestra for Arabic Music: woensdag 22 juni om 20.00 uur in Koninklijk Theater Carré

Het Vlaams-Nederlands acteurscollectief Wunderbaum is bekend om voorstellingen over actuele thema’s. Dit jaar staat het collectief met maar liefst vier nieuwe voorstellingen op het Holland Festival. Twee van die stukken gaan over de gevolgen van de digitalisering van ons leven. Wat is het begrip privé nog waard in een tijd van alles sharen en liken? Dit is onderwerp van onderzoek in de voorstelling Privacy. Wunderbaum-acteur Wine Dierickx en Ward Weemhoff van de Warme Winkel geven zich in dit stuk helemaal bloot. Wat is publiek en wat is privé? Hoeveel laat je van jezelf zien? 

In The future of sex onderzoekt Wunderbaum samen met schrijver Arnon Grunberg en regisseur Johan Simons nieuwe vormen van seks in het Tinder-tijdperk. Hebben we in de nabije toekomst alleen nog maar klinische digiseks? Is dat veiliger dan echte, fysieke seks, of kleven er aan een virtueel seksleven ook risico’s?

Privacy: vrijdag 10, zaterdag 11 en zondag 12 juni om 20.30 uur in het Compagnietheater. Donderdag 9 juni is er om 20.00 uur in het Volkshotel een avondvullend programma over privacy met verschillende kunstenaars en denkers, waaronder Stine Jensen -  iedere spreker op zijn eigen hotelkamer.

The future of sex: zaterdag 18 en zondag 19 juni om 20.30 uur in Muziekgebouw aan ’t IJ
Na afloop van de voorstelling is er op dezelfde locatie een afterparty met dj en surprise-act.

Alleen al door hun beruchte oorverdovende volume roept de Schotse post-rockband Mogwai bij velen apocalyptische visioenen op. Hun muziek staat bekend om de overweldigende geluidserupties. Een perfecte match met filmmaker Mark Cousins, die met Atomic een verontrustende film maakte over de geschiedenis van de atoomenergie. Dat muziek bij film een belangrijke sturende werking kan hebben is natuurlijk een bekend fenomeen. Waar de paddenstoelenwolken van een atoomontploffing een zekere esthetische charme kunnen hebben, zal de Schotse band die interpretatie vermoedelijk hardhandig dwarsbomen. Of weten ze te verrassen en slepen ze de kijker eerst vernuftig mee?

Mogwai play Atomic: zaterdag 11 juni om 20.30 uur in Muziekgebouw aan 't IJ.

Is het film, is het theater, is het kunst? Het is het allemaal. En wat maakt het uit, want het is bovenal een prachtige ervaring. Cabaret Crusades laat de kruistochten vanuit Arabisch perspectief zien. The secrets of the karbala is de derde film van de trilogie waar Egyptische kunstenaar Wael Shawky in 2010 aan begon. Het verhaal wordt verteld door prachtige keramieken en glazen marionetten die speciaal voor dit project gemaakt zijn. De film is gebaseerd op het boek van schrijver Amin Maalouf. Hoewel dat in 1983 geschreven werd en ook het filmproject al voor aanvang van de Arabische revoluties begon, worden de gelijkenissen tussen de kruistochten en de hedendaagse geschiedenis steeds duidelijker. Maar ook voor wie geen zin heeft in een politiek verhaal is dit een grote aanrader: de marionetten zorgen voor een bijzondere sfeer, surreëel en mythisch als 1001 nacht.

Cabaret Crusades: woensdag 8 juni en donderdag 9 juni om 20.30 uur in Frascati

Theatertovenaar Simon McBurney, oprichter van het Britse Théâtre de Complicité, maakte een bijzondere solovoorstelling gebaseerd op het waargebeurde verhaal van een National Geographic-fotograaf die verdwaalt in de jungle en bij een inheemse stam belandt. Dat het publiek de voorstelling ervaart door een koptelefoon maakt The Encounter tot een zeer intieme ervaring. McBurney neemt ons mee op een met grote precisie en technisch vernuft ontworpen, auditieve reis naar een onbekende wereld ver weg van de onze, waar tijd niet bestaat en onze wetten niet gelden.   

The Encounter: van donderdag 10 juni tot en met zaterdag 11 juni om 20.00 uur en op zondag 12 juni om 15.00 uur in de Stadsschouwburg Amsterdam

In 2013 werd de jonge Duitse slam-poet Julia Engelmann een instant YouTube-hit met haar gedicht Eines Tages, Baby, een moderne lamentatie over de verlamming die toeslaat als alles kan maar niks hoeft en de dagen verzanden in doelloos en apathisch pielen op de smartphone. Dit gegeven inspireerde de Duitse regisseur Sebastian Nübling tot het maken van een voorstelling over de zielepijn van zowel de huidige ‘generatie laat maar’, als over het middeleeuwse memento mori: het leven is eindig, en wat laten we na? Hij maakte het samen met een groep jongeren, een Barokorkest, en klassieke zangers op de klanken van onder andere Monteverdi. Melancholia fuseert de wereld van de oude muziek met modern bewegingstheater in een opmerkelijk samenspel. 

Melancholia: dinsdag 14 juni en woensdag 15 juni om 20.30 in Muziekgebouw aan 't IJ

De nieuwe opera van Louis Andriessen, Theatre of the World, belooft een zeer bijzondere productie te worden die een aantal grootheden samenbrengt. Ten eerste herenigt het op het podium twee Hollandse meesters: Andriessen en Reinbert de Leeuw, die zijn Asko|Schönberg Ensemble zal dirigeren. Regie komt van operavernieuwer Pierre Audi en het decor is van de geniale gebroeders Quay, bekend van hun animatiefilms. Hun handelsmerk is hun eigenzinnige, duistere, horrorachtige wereld bevolkt door poppen en vreemde wezens waarvoor zij zelf alles bedenken en maken. In dit universum situeert Andriessen zijn verhaal over de laatste uomo universalis (vertolkt door Leigh Melrose), een man die thuis is in zowel wetenschappen als kunsten. Theater Carré zal tijdelijk worden omgetoverd tot de droomwereld van deze figuur, zijn ‘theatre of the world'. Muze van de man die alles wist, is zangeres Cristina Zavalloni, over wie Louis Andriessen zei: ‘Ik hoorde haar voor het eerst in Den Haag en viel van mijn stoel.’

The Theatre of the World: Van zaterdag 11 juni tot en met vrijdag 17 juni om 20.00 uur en op zondag 19 juni om 13.30 uur in Koninklijk Theater Carré (wereldpremière)

Het Kronos Quartet is al lang een goede bekende van de Nederlandse concertpodia maar blijft relevant vanwege hun ongelooflijke experimeerlust en de opmerkelijke samenwerkingen die ze aangaan met vaak jonge componisten. Tijdens het Holland Festival wordt dat gevierd met een speciaal programma bestaand uit concerten, masterclasses (‘de Kronossessies’) en een middag waarbij oprichter David Harington zijn favoriete plaatjes draait voor publiek. In Fifty for the future maken 50 componisten in vijf jaar tijd een nieuw werk voor ze, passend bij hun eigentijdse karakter en speciaal bedoeld voor studenten en jonge profs. Een van hen is Merlijn Twaalfhoven, van wie zaterdag 25 juni een nieuw stuk in wereldpremière gaat tijdens een concert dat Kronos best of combineert met een nieuw werk. 

Fifty for the Future: donderdag 23 juni om 20.30 uur in Muziekgebouw aan 't IJ

Met haar 46 jaar kan ze moeilijk nog voor Oostenrijks wonderkind doorgaan, maar dat was ze wel toen Olga Neuwirth in 1991, 22 jaar oud, internationaal doorbrak met twee mini-opera’s tijdens de Wiener Festwochen. Daarna ging het hard en werkte ze onder andere samen met haar landgenote en Nobelprijswinnaar Elfride Jelinek, die het libretto schreef van haar muziektheaterwerk Bählamms Fest (1999), een jaar later gevolgd door Clinamen/Nodus voor de onlangs overleden grootmeester Pierre Boulez. Neuwirth is sterk beïnvloed door de anglo-amerikaanse cultuur, van filmregisseur David Lynch tot dj Spooky. In Nederland wordt haar werk zelden uitgevoerd, wat nieuwsgierig maakt naar onder meer de uitvoering van Kloing!, een combinatie van een computergestuurde Bösendorfervleugel, een pianist en videobeelden.

Kloing! van Olga Neuwirth: zondag 5 juni om 15.00 uur in de Stadsschouwburg Amsterdam, Rabozaal