Isabella Rossellini neemt ons in Bestiaire d’amour mee op een ontdekkingstocht door het even schandalige als curieuze seksleven der dieren. Het resultaat is een verrukkelijk lichtvoetige en toch diepzinnige voorstelling.

Inktvissen doen aan travestie, zeeolifanten houden hele harems en dolfijnen masturberen er lustig op los. Het schandalige en curieuze seksleven der dieren is het verrassende onderwerp van de eerste theatershow van Isabella Rossellini. Met Bestiaire d’amour verovert ze momenteel de wereld, van Frankrijk tot Australië, met het Holland Festival als gelukkige tussenstop.

Staand achter een katheder laat de beroemde actrice uit Wild at Heart en Blue Velvet, ook bekend als het ‘gezicht’ van Lancôme, een andere kant van zichzelf zien. Met groot komisch talent en simpele middelen – dierenkostuums waar ze zich snel in en uitwurmt en wat attributen – voert ze ons mee in een moderne variant van de slapstick over de vreemde paringsrituelen van alles wat rent, kruipt, vliegt en zwemt.

Dat slapstickelement keert ook terug in de filmfragmenten waarmee Isabella Rossellini haar verhaal afwisselt, afkomstig uit de webseries over dieren en seks die ze maakte in opdracht van Sundance Channel: Green Porno, Seduce Me, Bon Appétit! en Mammas. De oudste serie stamt alweer uit 2008, toen internetfilmpjes een curiosum waren waarin niemand nog veel heil zag; nu is het een miljardenbusiness waarmee YouTube de gigant werd die het nu is. Dat maakt Rossellini tot voorloper. Hoe ging dat in z’n werk, en hoe werd ze van actrice filmmaker?

Als dochter van het legendarische filmechtpaar Ingrid Bergman en Roberto Rossellini lag een filmcarrière natuurlijk voor de hand, vertelt ze na afloop van de voorstelling in Marseille. Het is eind februari, haar tournee is in volle gang, dezer dagen leeft de actrice, begin zestig inmiddels, uit de koffer als ze bijna iedere avond optreedt in een andere Franse stad. In haar piepkleine kleedkamer zitten we vrijwel knie aan knie, net wat intiemer dan gepast. Maar Rossellini zit er niet mee. Ze is ontspannen en benaderbaar, en komt vóór alles buitengewoon sympathiek over. ‘Ik ben actrice geworden, omdat dat heel leuk was om te doen,’ zegt ze. ‘Maar als kind wilde ik films maken zoals David Attenborough. Ik was gefascineerd door dieren, ik sleepte van alles mee naar huis. Van katjes tot kikkers en insecten.’

stuk vlees

Die fascinatie ging nooit over. Als het over biologie gaat weet Rossellini waarover ze het heeft: ‘Ik volg momenteel een masteropleiding dierengedrag. Jane Goodall is eigenlijk met dit vakgebied begonnen. Het is nog volop in ontwikkeling. De grote vraag is nu: hebben dieren een geweten? Lange tijd hebben we gedacht dat het kleine machines waren die niet konden denken, maar dat blijkt niet zo te zijn. Fascinerend, non?’

Zoals ze daar over het toneel waggelt in een harig hamsterpak is Isabella Rossellini de ijdelheid absoluut voorbij. Zelf heeft het haar altijd verbaasd als ze alleen werd gezien als mooi object, vertelde ze ooit tegen Interview Magazine. Over haar beroemde naaktscènes in David Lynch’ Blue Velvet (1986) zegt het voormalige fotomodel: ‘Het ging over een mishandelde en seksueel misbruikte vrouw. David Lynch wilde niet dat ik erbij liep als aantrekkelijk en sexy, maar zo dat je bang van me werd. Ik koos de houding van de beroemde foto van een Vietnamees meisje dat wegloopt na een napalmbombardement. Ik lette niet op wat ik at of hoe ze me in beeld brachten – ik wilde eruit zien als een stuk vlees.’ Sterk was ze ook als de joods-orthodoxe mevrouw Kalman in de oorlogsfilm Left Luggage (1998), met Jeroen Krabbé als tegenspeler. Tegenwoordig acteert ze nog maar af en toe, vertelt ze. Modellenwerk doet ze al twintig jaar niet meer. ‘Door het succes van Green Porno ben ik meer en meer aan het schrijven en filmen.’
 

© Mario del Curto

geweldige weetjes

De filmmaker Isabella Rossellini werd geboren in 2006 met het aandoenlijke portret dat ze maakte van haar vader, waarin ze hem speelde met pak, plaksnor en al. De film werd opgepikt door het Sundance Festival en vertoond op hun eigen televisiezender, Sundance Channel. ‘Ze vroegen me om nog een korte film te maken.’ Haar oude passie voor de biologie kwam bovendrijven, en van het een kwam het ander. In totaal maakte ze vier series van ieder tien korte films. En er komt nog meer: ‘De volgende tien moet ik nu gaan schrijven, maar dat lukt niet erg op tournee,’ zegt ze met een licht vermoeide glimlach.

De fragmenten in Bestiaire d’amour vallen op door de klare, kleurrijke beeldtaal. Ontleend aan de tekenfilm, vertelt ze. ‘Van Lawrence of Arabia met z’n landschapshots blijft niks over op de kleine schermen waarop mensen zo’n webserie bekijken, maar tekenfilms doen het goed. Dus daar heb ik me door laten inspireren.’ En de stap naar het theater? ‘Dat is de schuld van mijn Franse vriendin, actrice Carole Bouquet, samen met haar en scenarioschrijver en acteur Jean-Claude Carrière ben ik om de tafel gaan zitten.’ Zo ontstond een voorstelling, deels theatrale lezing, deels personalityshow, met Rossellini in de glanzende hoofdrol. Niemand minder dan de directeur van de Comédie Française, Muriel Mayette, ook een vriendin, dwong de verzameling anekdotes en fragmenten in een strakke vorm die nergens stokt, met steeds een onverwachte wending: het vliegt voorbij.

In Marseille zijn de lachsalvo’s niet van de lucht. Het is een avond vol geweldige weetjes die het goed doen op verjaardagen, zoals wie de kortste en wie de langste heeft in het dierenrijk. Dat laatste is een te leuk verhaal om hier weg te geven, maar de kortste is die van de gorilla, die het met z’n 250 kilo met krap vijf centimeter moet doen – Rossellini steekt haar pink omhoog. Hilariteit alom.  

god noch gebod

Maar Bestiaire d’amour steekt dieper. Zonder ook maar ergens te moraliseren houdt Rossellini ons fijntjes een spiegel voor en toont de betrekkelijkheid van onze (voor)oordelen. Bijvoorbeeld over homoseksualiteit, die voorkomt onder maar liefst 450 diersoorten – wat je noemt wijdverbreid. Bi-dieren heb je ook. En travestieten, hermafrodieten, geslachtsloze dieren en transseksuelen die tijdelijk de kleur van het vrouwtje aannemen om zo dichter bij ze in de buurt te komen, in de hoop op een paring. De dolfijn, die aaibare lieveling, maakt het helemaal bont: homo, lesbisch, incest, alles komt voor bij deze seksmaniak.

Ook het verhaal over de ark van Noach haalt ze onderuit. Want het zou een nogal lege boot worden als Noach alleen paartjes toeliet. En de tweeslachtigen dan, de hermafrodieten, de dieren die helemaal niet paren maar zichzelf klonen? Of de slakkensoort die in een torentje bovenop elkaar kruipt waarna de onderste een vrouwtje wordt? Wat je er ook van vindt, de natuur is de natuur. Die kent god noch gebod.

Dat is nogal wat. Misschien kunnen we er maar het beste om lachen – dat heeft Isabella Rossellini goed gezien. ‘Ik zie mezelf absoluut niet als een experimentele filmmaker,’ zegt ze in Marseille, wars van dikdoenerij als ze is. Daar denken wij, met haar welnemen, toch net iets anders over.

Stadsschouwburg
Bestiaire d’amour
19, 20 en 21 juni, 20.30 uur